رضاخان به اين پندار كه تنها راه آدم شدن تقليد از فرنگى‌ها است، به كشتار حدود سه هزار تن از مردمى پرداخت كه به انگيزه دفاع از ديانت و براى انجام ابتدائيات مسائل دينى مانند نحوه پوشش به كنار مرقد مقدس ثامن‌الحجج على‌بن‌موسى‌الرضا (ع) پناه آورده بودند.

رضاخان كه در آغاز حركت قدرت‌طلبانه خود، برای فريب افكار عمومی، ظاهر مذهبی از خود بروز می‌داد، پس از نيل به سلطنت، پياده‌كردن سياست‌های سكولار و ضدمذهبی خود را آغاز كرد. سياست‌های فرهنگی او عمدتا از غرب، جايی كه خورشيد حقيقت در آن غروب می‌كند، ديكته می‌شد و در مسير اجرای آن به نقش مذهب در زندگی مردم ايران، هيج توجهی نمی‌شد، لذا در فرآيند اجرای اين سياست‌ها به زودی با مخالفت و مقاومت عمومی مواجه گشت.

ابتدا مردم فارس و آذربايجان به مقابله برخاستند و سپس مردم خراسان در قيامی بی‌نظير پايه‌های بظاهر مستحكم حكومت را آن چنان لرزاندند كه ديكتاتور مضطربانه هشدار داد: «اگر بيش از اين مسامحه كنيد و تعلل ورزيد، نه كلاه بر سر شما و نه تاج بر سر من باقی خواهند گذارد». به مناسبت سالگرد فاجعه گوهرشاد و در بزرگداشت شهدای اين قيام مقاله زير تقديم می‌شود.

رضاخان با دولتى كه جايگاه برجسته‌ترين چهره‌هاى تاريخ منورالفكرى است، به اين پندار كه تنها راه آدم شدن تقليد از فرنگى‌ها است، به كشتار حدود سه هزار تن از مردمى پرداخت كه به انگيزه دفاع از ديانت و براى انجام ابتدائيات مسائل دينى مانند نحوه پوشش به كنار مرقد مقدس ثامن‌الحجج على‌بن‌موسى‌الرضا (ع) پناه آورده بودند.

عالمان و مشعل‏داران هدايت و جانشينان انبيا پوشش زن را فرمان خدا و سنتى ارزشمند مى‏دانند و زنان مسلمان حجاب را چتر مصونيت و مايه افتخار و عزت خويش مى‏شناسند.

و از سوى ديگر استعمارگران اين سنت الهى اسلامى را بزرگترين مانع سر راه خود جهت نفوذ در بلاد اسلامى شناخته از آنگاه كه پا به كشورهاى اسلامى نهادند اين سنت والا و ارزشمند را مورد تهاجم قرار دادند و آشكار و پنهان با حجاب مبارزه كردند.

آنان با از بين بردن حجاب، نيمى از امت اسلامى را در كمند وابستگى به سياست‏هاى شيطانى خود گرفتار و زمينه انحراف و استثمار را براى همگى فراهم كردند.

اسلام‌زدايی در كشورهای اسلامی، بويژه در منطقه خاورميانه مهمترين استراتژی استعمار بود،‌ اين استراتژی شيطانی با به قدرت رسيدن رضاخان به طرز پيچيده و زمانبندی شده‌ای در ايران به مرحله اجرا در آمد.


در سحرگاه چنين روزی در سال 1314 ه.ش، توپهای سنگين روبروی مسجد گوهرشاد شروع به غرش كردند و حرم پاك امام هشتم (ع) را هدف قرار دادند. عمال رضاخان در اين تهاجم وحشيانه علاوه بر تخريب بخشی از حرم، بيش از دو هزار تا پنج هزار تن از مردم پناهنده در حرم را به خاك و خون كشيدند

در سال‌هاى ‏6 و 1305 ه.ش استعمار پايدار جهت‏ پياده‌كردن نقشه‏‌هاى شوم خويش رضاخان را از ايران و آتاتورك را از تركيه و امان‌‌الله ‏خان را از افغانستان به اروپا فرا خواندند و طى يك سفر سياحتى تفريحى مغز آنان را شستشو دادند و سپس جهت اجراى مقاصد شوم خود آنان را به كشورهاى اسلامى برگرداندند تا آرام آرام سنگر حجاب را نابود كنند و بعد هم اهداف شيطانى ديگر خويش را به مرحله اجرا گذارند.

قيام مسجد گوهرشاد در 22 تيرماه سال 1314 هجری شمسی شكل گرفت. نظام ديكتاتوری رضاخان بر اين باور بود كه با ايجاد مجموعه تحولات مورد نظر خود به اجبار، ملت ايران را از فرهنگ اسلامی جدا می‌كند. پس از يك دوره اسلام‌زدايی و تهاجم وسيع عليه روحانيت، "روحانيت" اين گروه آگاه اجتماعی، پس از طرح موضوع كشف حجاب و فراهم كردن محيط وحشت برای زنان مسلمان و برداشتن پوشش آنان در معابر عمومی توسط جيره‌خواران رضاخانی، اعتراضات خود را نسبت به مقوله كشف حجاب به گوش رضاخان رساندند.

اما به سبب برخورد قاطع مردم و به رهبری روحانيت از جمله موضع‌گيری تند و كفر‌ستيزانه آيت‌الله بافقی مدت ٨ سال طرح حجاب‌زدايی از زنان مسلمان ايران به تعويق افتاد. در اين هشت سال از سال ١٣٠۵الی ١٣١٤شمسی،‌ روحانيت در معرض شديدترين حملات روانی و يورش‌های تبليغاتی قرار گرفت. طرح « استفاده از عمامه مستلزم داشتن تصديق دولتی است»، خود بخشی از اين حملات روانی بود. همزمان با اجباری شدن كلاه بين‌المللی و شاپو برای مردان زمزمه‌های حجاب‌زدايی زنان نيز بلند شد. روحانيت بيدار و آگاه پس از شنيدن اين زمزمه‌ها و گفتارهای دولتيان در جشن‌ها، به طور مخفی جلساتی برگزار كردند.

در پى تهاجم فرهنگى رژيم شاه و مزدور پهلوى به سنگر حجاب و پوشش زن مسلمان به پشتوانه استعمار غرب، مراجع بزرگ تقليد ايستادند و موضع صريح خويش را اعلان داشتند.

در مشهد آيات عظام همچون آيت‏‌الله شيخ هاشم قزوينى و ميرزا حسين فقيه سبزوارى و سيد يونس اردبيلى و شيخ على ‏اكبر نهاوندى و شيخ ‏آقابزرگ شاهرودى و شيخ ‏ابوالحسن شيرازى و شيخ حسن كاشى و ... در اين نهضت‏ بزرگ شركت داشتند و به پشتيبانى همين امر انبوه جمعيت مردم مسلمان و زنان آزاده روزى در مسجد وكيل شيراز جمع شدند و روزى در صحن مطهر حضرت معصومه (س) و روزى هم در مسجد جامع گوهرشاد مشهد در جوار بارگاه ملكوتى على بن‏ موسى‏الرضا (ع) اعتراض خويش را به سياست‏هاى طاغوت در زمينه حجاب‌زدایى اعلام داشتند.

در يكی از جلسات پيشنهاد شد كه آيت‌الله حاج آقا حسين قمی به تهران برود و به طور مستقيم با رضاشاه مذاكره كند. اما وی پس از رسيدن به تهران بلافاصله به باغ سراج‌الملك شهرری برده شد و ممنوع‌الملاقات گرديد.

در اين ميان پس از موضع‌گيری‌های گسترده روحانيان، عليه "ضداصلاحات" رضاخانی، شيخ غلامرضا طبسی، شيخ شمس نيشابوری و آيت‌الله قمی در مشهد توسط قزاقان دستگير و روانه زندان شدند. پس از اين گونه دستگيری‌ها روند اعتراضات عليه رژيم رضاخان گسترش يافت و خطباى معروف شهر مانند شيخ مهدى واعظ خراسان، شيخ عباسعلى محقق و شيخ محمدتقى بهلول در مسجد گوهرشاد و صحن‌هاى مطهر به منبر مى‏رفتند. بخصوص شيخ بهلول قهرمان معركه، كه سخنرانی‌هاى طولانى و پرحرارت انجام مى‏داد. گروه‌های مختلف مردم مشهد نيز در مسجد گوهرشاد و صحن حرم مطهر امام رضا (ع) تحصن و تجمع كردند.
سياست های ديكته شده غرب به رضاخان؛
رضاخان كه در آغاز حركت قدرت‌طلبانه خود، برای فريب افكار عمومی، تظاهرات مذهبی از خود بروز می‌داد، پس از نيل به سلطنت، پياده‌كردن سياست‌های سكولار و ضدمذهبی خود را آغاز كرد. سياست‌های فرهنگی او عمدتا از غرب، جايی كه خورشيد حقيقت در آن غروب می‌كند، ديكته می‌شد و در مسير اجرای آن به نقش مذهب در زندگی مردم ايران، هيج توجهی نمی‌شد، لذا در فرآيند اجرای اين سياست‌ها به زودی با مخالفت و مقاومت عمومی مواجه گشت

در سحرگاه چنين روزی در سال 1314 ه.ش، توپ‌های سنگين روبروی مسجد گوهرشاد شروع به غرش كردند و حرم پاك امام هشتم (ع) را هدف قرار دادند. عمال رضاخان در اين تهاجم وحشيانه علاوه بر تخريب بخشی از حرم، بيش از دو هزار تا پنج هزار تن از مردم پناهنده در حرم را به خاك و خون كشيدند. در اين حمله سبعانه هزار و پانصد نفر نيز دستگير شدند.

آرى، رضاخان مزدور به حمايت انگليس خبيث‏ براى جا انداختن فرهنگ بى‌‏عفتى و فحشا غرب بين دو تا پنج هزار نفر از مؤمنين را در مسجد گوهرشاد به خاك و خون كشيد و به گفته بعضى از شاهدان عينى روز يكشنبه 12 ربيع‌‏الاول، ‏56 كاميون جنازه را از مسجد و اطراف آن برگرفتند و در محله خشت‌مال‌ها و باغ خونى مشهد در گودالى ريختند. در ميان جنازه‌‏هاى شهدا بعضى از زخمى‏هاى زنده را نيز دفن كردند. و بعد هم بيش از هزار و پانصد نفر از روحانيون و مردم را بازداشت نمودند و به زندان انداختند، عده ‏اى هم متوارى شدند كه بعدا از ايران به سوى نجف اشرف و جاهاى ديگر گريختند و فرارى‏ گشتند.

استعمار جهانى و رضاخان مزدور بر اين گمان بودند كه با آن كشتار عظيم و جنگ روانى مى‏توانند فرياد مقاومت ملت و روحانيت ‏بيدار و هوشيار شيعه را خاموش و ايران اسلامى را فرنگستان كنند، لكن برخلاف خيال‏هاى شيطانى تئوريسين‏هاى غربى و وابسته به نظام منحط پهلوى مردم غيور و شجاع و شهيدپرور ايران اسلامى به رهبرى مرجعيت ‏شيعه بويژه امام خمينى (ره) سرانجام سرود مقاومت و پيروزى سرداد و امروز ميليون‌ها زن شجاع و بيدار و آگاه و علاقه‌‌مند به سرنوشت‏ خود در ايران و ديگر كشورهاى اسلامى با حجاب خويش مانع نفوذ استكبار گرديده و صلاح و سداد و عفاف و آرامش را به جامعه خود باز گردانده‌‌اند.
در پايان بايد توجه كرد كه ياد حماسه‏‌آفرينان گوهرشاد در ديده‌‏ها و قلب‏ها از مصاديق روشن احياى فرهنگ ارزشمند اسلامى است و انتقال آن به نسل‏هاى آينده از وظايف اوليه جامعه انقلابى ماست.

پايگاه استاد حسين انصاريان 22تير1314شمسی؛