تغيير قبله مسلمانان از بيت المقدس به مكه
تغيير قبله مسلمانان از بيت المقدس به مكه
پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله وسلم در مدت سيزده سال پس از بعثت در مكه و چند ماه بعد از هجرت در مدينه، به امر خداوند متعال به سوى بيت المقدس عبادت مىكردند ونماز مي خواندند (بيت المقدس زادگاه حضرت عيسى و قبله يهود و نصارا بود) در حالى كه مردم واهالي شهر مكه در آن زمان براي كعبه اهميت زيادى قائل مي شدند و آنجا را بتخانه خود قرار داده بودند.
هنگاميكه پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله وسلم به مدينه آمدند و به طرف بيت المقدس نماز خواندند، يهوديان ساكن در مدينه شروع به بهانه جويى و اعتراض و تبليغ بر عليه مسلمين كردند مبنى بر اينكه اينان از خود استقلال ندارند و اينكه به طرف قبله ما نماز مىخوانند،واين مطلب دليل بر حقانيت ماست .
تمامي اين مسائل، دستاويزى براى كوبيدن پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله وسلم شده بود.
پيامبر (ص) از اين موضوع بسيار رنج مي برد و شبها به انتظار وحى (در اين مورد) به آسمان چشم مي دوخت و ساعت شمارى مىكرد. سرانجام يك روز در حالى كه دو ركعت از نماز ظهر را خوانده بود، جبرئيل(ع) مامور شد كه به وي وحي الهي را نازل كند. وي بازوى پيامبر(ص) را گرفت و روى او را به سوى كعبه گرداند. واين ايه شريفه را از سوي پروردگار به وي ابلاغ نمود.
" ما توجه تو را بر آسمان به انتظار وحي و تغيير قبله بنگريم و البته روي تو را به قبله ايكه بدان خشنود شوي بگردانيم پس روي كن به طرف مسجدالحرام و شما مسلمين نيز هر كجا باشيد در نماز روي بدان جانب كنيد و گروه اهل كتاب بخوبي مي دانند كه اين تغيير قبله بحق و راستي از جانب خدا و خداوند از كردار (ناپسند ) آنها غافل نيست . "
(سوره مباركه بقره ، آيه 144)
بعد از تغيير قبله ، يهوديان ناراحت شدند و تبليغات منفى خود را به شكل ديگرى شروع كردند و اظهار داشتند كه چه عاملى باعث شد كه مسلمانان از قبله پيشين انبيا اعراض نمايند، پس يا كار سابقشان باطل بوده و يا كار فعلى آنان اشتباه است. خداوند متعال در آيه ياد شده جواب آنها را چنين مىدهد كه همه جا مربوط به خداست و به هر كجا او دستور دهد، بايد بدان سو نماز خواند و نقطه خاصى بدون دستور الهى داراى شرافت ذاتى نيست.
" مردم سفيه بيخرد خواهند گفت چه موجب آن شد كه مسلمين از قبله اي كه بر آن بودند ( بيت المقدس ) روي به كعبه آوردند بگو اي پيغمبر مشرق و مغرب خدايراست و هر كه را خواهد او به راه راست هدايت كند ."
(سوره مباركه بقره ، آيه 142)
قبله مدينه طيّبه، از معجزات رسول الله ( ص ) است كه بدون اِعمال آلات نجومي و قواعد هندسي و يا دردست داشتن زيج و ديگر منابع طول و عرض جغرافيايي، آن را در غايت دقت و استوا تعيين كرده و به سوي كعبه ايستاد و فرمود:"محرابي علي الميزان"
مدينه و مكه تقريباً در سطح يك دايره نصف النهار قرار گرفته اند و اندكي طول مدينه از مكه بيشتر و عرض مدينه نيز قريب چهار درجه بيشتر از مكه است، و قبله مدينه اندكي از جنوب به سوي مغرب منحرف است; و جالب اين است كه ناودان كعبه نيز در جانب غربي آن قرار دارد .
رسول الله ( ص ) هنگاميكه در مكه به سوي بيت المقدس نماز مي خواند خانه كعبه را بين خود و بيت المقدس قرار مي داد ولي اين عمل در مدينه ميسر نبود زيرا اگر كسي در مدينه مواجه مكه باشد، ناچار بايد بيت المقدس را پشت سر قرار دهد و بالعكس، اما در مكه مي تواند در طرف جنوب خانه كعبه، هم به سوي كعبه باشد و هم به سوي بيت المقدس.
چنانچه ناصر خسرو علوي در سياحت نامه گويد: «مدينه شهري است بر كناره صحرايي نهاده و آنجا قبله، سوي جنوب افتاده است "
فرهاد ميرزا در كتاب ارزشمندش عرض مكه مكرمه را 21 درجه و 33 دقيقه شمالي و طول آن را از گرينويچ (رصدخانه لندن) 40 درجه و 10 دقيقه شرقي، و عرض مدينه منوره را 25 درجه شمالي و طول آن را 39 درجه و 55 دقيقه آورده است كه تفاوت ميان دو نصف النهار مكه و مدينه 15 دقيقه است. و در اطلس لاروس مكه و مدينه را تقريباً در يك خط نصف النهار ترسيم كرده است.
فلسفه تغيير قبله
فلسفه تغيير قبله با استفاده از مدارك اسلامى به نظر مىرسد،عبارت از موارد زير باشند:
1- پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله وسلم- وقتى كه در مكه بودند چون مي خواستند صفوف مسلمين از مشركان كه به كعبه اهتمام مىورزيدند جدا گردد، لذا به بيتالمقدس متوجه شدند و همين كه به مدينه آمدند، در مرحله اول به طرف بيتالمقدس نماز خواندند ولي خواستار تغيير قبله شدند كه اين امر بواسطه اين بود كه يهوديان مسئله قبله را بعنوان دستاويزي قرار داده بودند و از اين امر سوء استفاده مي كردند و اين در حالي بود كه يهود و نصارا در كتابهاى دينى خود خوانده بودند كه پيامبرى خواهد آمد كه به دو قبله نماز مىخواند، همچنان كه قرآن نيز به اين مساله اشاره دارد.
2- براى آزمايش افراد مسلمانى كه هنوز رسوبات دوران شرك در آنها بود و هنوز به مقام تسليم نرسيده بودند اطاعت از اين دستور بسيار كار دشوارى بود و در قرآن كريم نيز به اين مساله اشاره شده است:
" ... و اي پيغمبر ما قبله اي كه بر آن بودي نگردانيديم مگر براي اينكه بيازمائيم و جدا سازيم گروهي را كه از پيغمبر خدا پيروي كنند از آنانكه به مخالفت او برخيزند و اين تغيير قبله بسي گران بود جز در نظر هدايت يافتگان به خدا و خداوند اجر پايداري شما را در راه ايمان تباه نگرداند كه خدا به خلق مشفق و مهربانست ."
(سوره مباركه بقره ، آيه 143)
قبله مدينه آن چنان كه پيغمبر اكــــرم( ص) به سوي آن نماز خوانده است، تا امروز به حال خود باقي است، و دانشمندان رياضي به نام با قواعد رياضي قبله مدينه را چنان يافتند كه رسول الله بدون آن ها يافت و اين ممكن نيست مگر به وحي و الهام ملكوتي زيرا از مدينه تا مكه به مسافت قريب صد فرسنگ است، وهيچ كس نقل نكرده است كه رسول الله به قواعد رياضي و آلات نجومي توسل جسته باشد. حق آن است كه سعدي در اول بوستان گفت:
يتيمي كه ناخوانده ابجد درست
كتبخانه هفت اقليم شست
منابع :
======
1. قرآن كريم / سوره مباركه بقره
2.تفسير نمونه
3. تعيين سمت قبله مدينه توسط پيامبر اسلام ـ صلي اللّه عليه و آله و سلم ـ / تأليف حسن حسن زاده آملي
4 . كتاب زندگي حضرت محمد (ص) / به قلم رسول محلاتي
5. سايت حوزه
6. تبیان
پاسخ با نقل قول
