پرسش ها و پاسخ هاي فقهي پيرامون تقليد و اجتهاد
اجتهاد ، تقليد و احكام آن
سلام علیکم؛ پرسش ها و پاسخهاى فقهى دانشجويان که پاسخ ها از سايت نهاد رهبري در دانشگاه ها است.
سؤال: در چه زمينه اي از مرجع تقليد و در چه مواردي از رهبر اطاعت كنم ؟
جواب: لازمه برقراري نظام اجتماعي در يك كشور، تبعيت عموم مردم از نظام و رهبري واحد است. بنابراين گرچه در مسايل فقهي افراد
مي توانند از مراجع مختلف تقليد كنند؛ولي در مسايل سياسي ، تبعيت از مقام رهبري ، اصلي عقلايي است و مراجع تقليدنيز به اين امر
توصيه مي فرمايند.
سؤال: آيا تقليد از مرجع براي هر كسي لازم است ؟
جواب: اگر شخص مجتهد باشد يا طريق احتياط در احكام را بداند لازم نيست تقليد كند امادر غير اين دو صورت بايد از مجتهد جامع
الشرايطي تقليد نمايد.
سؤال: آيا در مواردي مي توان به حكم عقل عمل كرد و به مجتهد در مسايل احكام رجوع نكرد؟
جواب: خود عقل حكم مي كند كه در احكام الهي بايد تابع حجت شرعي بود و با عقل پرورش نيافته و غيرمتخصص نمي توان در موارد
احكام ديني اظهار نظر كرد .
همان طور كه در هيچ مساله تخصصي ديگري نيزنمي توان بدون آشنايي عميق با مباني و روش هاي فهم آن اظهار نظر و ياعمل كرد .
بنابراين اگر كسي خود مجتهد نيست بايد به مجتهد اعلم مراجعه نمايد
سؤال: ضروريات دين چيست و آيا تقليد در آنها جايز است ؟
جواب: الف ) مسايلي كه انسان نسبت به آن يقين پيدا كرده است ( به خاطر ضروري بودن آن يا به هر علت ديگر ) لازم نيست در آنها
تقليد كند .
ب ) ضروريات دين مسايلي است كه بديهي دين است و حكم آن به صراحت در آيات و روايات ذكرشده و يا جميع مسلمانان آن را قبول
دارند؛ مانند اصل وجوب نماز و دوركعت بودن نماز صبح و ...كه ضروري اسلام است . و يا جميع شيعيان آن راقبول دارند؛ مثل حلال بودن
ازدواج موقت كه ضروري مذهب است . حكم منكر ضروريات اسلام هم اگر مستلزم انكار نبوت و توحيد باشد كفر است.
سؤال: آيا انسان مي تواند بدون انتخاب مرجع تقليد در مسايل به احتياطعمل نمايد؟
جواب: اگر طريق احتياط را بداند، كه يكي از مقدمات آن آگاهي به تمام فتاواي فقها درهر مسيله است ، اشكال ندارد .
واضح است كه براي افراد عادي دستيابي به اين مقدمه مشكل بلكه غيرممكن است .
سؤال: آيا در زمان تقليد و هم چنين براي باقي ماندن بر تقليد از ميت بلوغ شرط است ؟
جواب: در تحقق تقليد برخي از مراجع بلوغ را شرط مي دانند و بعض ديگر نزديك سن بلوغ بودن را هم در تحقق تقليد كافي مي دانند.
سؤال: آيا تبعيض در تقليد جايز است ؟
جواب: بعد از آن كه مرجعي انتخاب شد در مسايلي كه فتوا نداده و احتياط واجب نموده است مي توان از ديگري تقليد كرد .نيز اگر همان
مرجع تبعيض در تقليد در زمان حيات مرجع را اجازه داده باشد مي توان در برخي از مسايل از مرجع ديگري كه از نظر علمي با او مساوي
است تقليد كرد.
سؤال: سن تكليف دختران از چند سالگي است ، بخصوص در مورد روزه مي توان جثه وتوان را درنظر گرفت ؟
جواب: سن تكليف دختر نه سال تمام است. در مورد روزه مسلما" تكاليف الهي مشروط به قدرت است . بنابراين اگر دختري توان روزه
گرفتن را ندارد نبايد بگيرد .همچنين اگر ضرر قابل اعتنا داشته باشد ( به تشخيص پزشك ) تكليف روزه ندارد تا زماني كه قدرت بر آن پيدا
كند.و نسبت به گرفتن قضاي روزه و پرداخت كفاره در اين صورت نظر مراجع متفاوت است به نظر مرجع تقليد خود مراجعه كنيد.
سؤال: آيا لازم است كه براي تقليد از يك نفر تمام رساله ايشان را بخوانيم ؟
جواب: مسايل مورد نياز را يادبگيريد و در موقع احتياج به ساير مسايل هم به رساله رجوعكنيد، كافي است.
سؤال: من تا به حال در مسايل اعتقادي از شخصي تقليد نكرده ام حكم اعمال گذشته من چيست ؟
جواب: تقليد درمسايل اعتقادي ( اصول دين ) جايز نيست . تقليد در فروع دين مثل نماز، روزه ،خمس ، زكات ، حج ، جهاد، امر به معروف ،
نهي از منكر و مسايل مربوطبه ولايت يعني تولي و تبري و...است و در اصول دين ( توحيد، نبوت ، معاد، عدل و امامت ) بايد انسان دليل
قانع كننده براي خود داشته باشد .اگرچه دليل او براي ديگري قابل قبول نباشد .اما اعمال گذشته شما هر مقدار كه مطابق نظر مرجع
تقليد بوده باشد صحيح است .
سؤال: آيا اگر كسي خود را مجتهد بداند و فتوايش مخالف فتوي علما باشد و به فتواي خود عمل كند چه حكمي دارد؟
جواب: اگر كسي واقعاً مجتهد باشد واجتهادش به تاييد علماي حوزه رسيده باشد، استنباط او از ادله تفصيليه شرعيه براي خودش حجت
شرعي است . و بايد مطابق آن عمل نمايد.
پاسخ با نقل قول
