امام قلى خان







موقعيت ووسعت قشم

شهرستان قشم شامل جزاير هنگام ، هرمز ، لارك و قشم مي باشد كه جمعا وسعت آن برابر با 1628 كيلومتر مربع است . وسعت نقاط تابعه آن عبارتند ازجزيره قشم 1504 ، جزيره هنگام 5/33 ، جزيره هرمز 8/41 ، وجزاير لارك 7/48 كيلومترمربع .

جزيره قشم بزرگترين جزيره ايران در خليج فارس مي باشد كه در شمال باختري تنگه هرمز قراردارد و طول آن 115 كيلومتر و عرض آن از 10 تا 35 كيلومترمتغير مي باشد . بيشترين عرض جزيره در امتداد محوري است كه بندر لافت را به روستاي شيب دراز متصل مي كند .
شهر قشم مركز شهرستان قشم مي باشد كه بين مختصات جغرافيايي5616 طول شرقي ( از نصف النهار گرينويچ ) و 2657 عرض شرقي واقع شده است .شهر قشم در شمال خاوري جزيره قشم واقع شده ووسعت آن 3 كيلومتر و ارتفاع آن از سطح دريا 10 متر است . نزديكترين شهر به شهر قشم بندرعباس ( مركز استان ) با 12 ميل ( 22 كيلومتر ) راه آبي ، و فاصله با تهران 1353 كيلومتر است كه 12 ميل آن راه آبي وبقيه از طريق راه آسفالته بندرعباس ـ تهران محاسبه گرديده است.



آب و هوا قشم

يك فصل گرم و مرطوب و طولاني و يك فصل كوتاه و معتدل از ويژگيهاي آب و هوايي جزيره قشم محسوب مي شود .

به عبارت ديگر، آب و هواي جزيره قشم همانند جزاير ديگر خليج فارس، گرم و مرطوب است و بارندگي در آنجا بندرت صورت مي گيرد ( بارانهاي اين منطقه بصورت رگباري است و در مدت زمان كوتاهي باران بسيار مي بارد ) . از نيمه دوم فصل بهار بر ميزان گرمي افزوده مي شود و رطوبت هوا به علت تابش طولاني خورشيد بر سطح درياي اطراف جزيره بالا مي رود و به تدريج در پايان فصل بهار گرما شروع مي شود و درمرداد ماه رطوبت و گرماي هوا به حداكثر درجه خود مي رسد ، طبعا زندگي در چنين شرايطي مشكل و طاقت فرسا مي باشد و به همين جهت عده زيادي از مردم به نقاط ديگر كوچ مي كنند .ميزان بارندگي سالانه در سال 1362 حدود 2/125 ميليمتر بوده است.



ناهمواريهاى قشم







قسمت اعظم ارتفاعات اين شهرستان در جزيره قشم وجود دارد كه شامل بلندترين ارتفاع شهرستان قشم مياشد .

اين جزيره را ارتفاعات آهكي با بريدگي هاي غالبا و قايم احاطه كرده است كه با كرانه هاي ساحلي جزيره فواصل مختلفي دارند . بعضي به كرانه چسبيده و در بعضي قسمتها تا چند كيلومتر از آن فاصله دارند . اراضي واقع در باختر و جنوب شهر قشم كم كم مرتفع تر شده و به تپه معروف به پرتگاه قشم ختم مي شود . همچنين دامنه هاي شمالي و باختري اين تپه بسيار شيبدار است و قله پهن آن را با ارتفاع 170متر در 6 كيلومتري باختر شهر قشم قراردارد . بلندترين ارتفاع در اين شهرستان متعلق به كوه بوخو است اين كوه بصورت رشته تپه ماهواره هايي از جنوب باختري به طرف شمال خاوري كشيده شده واز شمال روستاي كاني ( كني ) تا شمال روستاي نقاشه ادامه دارد . بلندترين قله اين رشته 397 متر ارتفاع دارد و همچنين گرد مغوكوه با 142 متر ارتفاع در 2/2 كيلومتر جنوب خاوري روستاي باسعيدو قراردارد.




جنگل حرا




حرا از ويژگيهاي اكوسيستم جزيره قشم است كه در مناطق پراكنده اي از تنگه هرمز به سمت خاور و اقيانوس هند و سواحل درياي عمان و همچنين در اطراف بندرلافت و شمال جزيره قشم تا بندر خمير ديده مي شود و مساحتي حدود 5600 هكتار روي آب نيلگون خليج فارس را سبز پوش كرده است .

برگ درخچه هاي حرا را براي تغذيه دام و چهار پايان مورد استفاده قرار مي دهند نام علمي حرا بنام دانشمند بزرگ ايراني ابوعلي سينا نام گذاري شده است .درختان حرا آب شور دريا را شيرين نموده و آز آن تغذيه مي كنند بلندي درختچه هاي حرا گاهي به 4 متر و قطر تنه آنها تا30 سانتيمتر مي رسد و داراي برگهاي بيضوي شكل وكشيده اي مي باشند جنگل حرا بطور دائم در معرض جزر و مد منظم آب دريا قرارداردبطوريكه در زمان جزر درختان و بستر لجني آنها از آب بيرون آمده و بصورت جزايري پراكنده نمايان مي شود ودراين موقع مد تمامي جنگل زير آب رفته ناپديد مي شود .اصولا اين درختچه ها در جايي مي رويند كه در مواقع مد دريا به زير آب برود و در نقاط مرتفع تري كمتر اثري از اين گونه گياهان مشاهده مي شود .عمق آب در مناطق تحت پوشش حرا كه در اصطلاح خور مي نامند از 3 متر تجاوز نمي كند جنگل حرا بدليل مساعد بودن شرايط اكولوژيكي زيستگاه بسيار زياد پرندگان مهاجر است .
اين پرندگان عبارتنداز : حواصيل بزرگ ، اگرت بزرگ ،اگرت ساحلي ، حواصيل هندي ، كفچه نوك تيز ، سليم خرچنگ خوار ، سليم خاكستري ، گيلان شاه ، ابرو سفيد ، كاكايي و دودي.



كشاورزى در قشم



شهرستان قشم جزو يكي از مناطق خشك و گرمسيري كشور محسوب مي شود و كشاورزي درآن بصورت ديم و مقياس بسيار محدود انجام مي گيرد
و بخش كشاورزي در جزيره قشم مانند ساير بخشهاي اقتصادي در ابعادو اندازه هاي كوچكتري تصوير مي شود كه توانهاي توسعه را محدود مي كند .اراضي زراعتي جزيره قشم را بايد در محدوده هاي سرزمين حاشيه اي طبق بندي كرد و از مهمترين بارزترين خصلت اينگونه اراضي وجود زمينهاي نسبتا پراكنده كمبود شديد آب و جودمحصولات ويژه و منابع رو به زوال دانست . بارزترين مسئله كشاورزي شهرستان قشم رابايد كمبود شديد آب دانست . كم آبي محدوديتهاي اصلي كشاورزي را تشكيل مي دهد اين امر ناشي از بارش كم باران و موقعيت خاص جغرافيايي جزيره و وضعيت توپوگرافي آن است . اراضي زراعي اين ناحيه اكثرا نامرغوب است و پس از آن محدوديت اصلي را در توسعه كشاورزي شهرستان قشم بوجود آورده است .از 1628 كيلومتر مربع وسعت شهرستان قشم فقط بر سر دشت توريان است كه بعلت تشكيل سفره هاي آب زير زميني فعاليت محدود كشاورزي راپذيرا شده است و فقط در اين ناحيه است كه فعاليت واقعي كشاورزي به چشم مي خورد .درجزيره قشم محصولات كشاورزي متنوعي به دست مي آيد و اگر به امر كشت و زرع آن توجه شود محصول آن چند برابر خواهد شد .از جمله محصولات كشاورزي قشم گندم ، جو ، پياز ،سبزيجات و محصولات جاليزي را مي توان نام برد .
سطح زير كشت محصولات عمده آن درسال زراعي 66ـ1365 حدود 360 هكتار كه از اين مقدار حدود 50 هكتار آن گندم( ديم ) درحدود 100 هكتار آن جو ( ديم ) بوده است .بقيه شامل محصولاتي از قبيل پياز و سبزيجات مي باشد .همچنين محصولات درختي آن شامل مركبات و خرما است كه ميزان توليد اين دونوع محصول در سال زراعي فوق حدود 637 تن برآورد شده است .
در جزيره قشم درختي به نام درخت لور وجود دارد كه بعضي از اهالي اين جزيره آن را انجير پرتغالي ميگويند و مردم اين منطقه ميوه آن را مي خورند و چوب اين درختان بسيار محكم است.


دامداري و دامپروري در قشم

دامپروري نيز در شهرستان قشم دچار بسياري از ضعفهاي مشابه كشاورزي است ولي به نظر مي رسد داراي توان بالقوه بيشتري در قياس آن باشد .

دامداري در جزاير از قديم تا به حال به روش سنتي انجام مي گيرددر جزيره ي قشم كمتر خانه اي را مي توان يافت كه چند بز درآن نگهداري نشود .با توجه به اينكه تعداد دام در جزيره قشم از نظر تعداد چندان كم بنظر نمي آيد ولي از لحاظ بهره وري و توليد فرآورده هاي دامي از سطح بسيار نازلي برخوردار است . در مورد گاوهاي شير ده وضع كمي فرق مي كند . تعداد گاوهاي جزيره نسبتا قابل توجه ولي داراي بازدهي ( شير و گوشت ) كمي است و منحصر به مصرف داخلي مي باشد . پراكندگي دام درسطح شهرستان قشم براساس آمار سال 1365 عبارتند از: گوسفند و بز 19582 راًس گاو وگوساله 4807 راس.


ماهيگيري در قشم

ماهيگيري يكي از فعاليتهاي اقتصادي عمده به شمار مي رود كه از منابع اصلي درآمدمردم بومي شهرستان قشم است .

آبزيان بعنوان يكي از غني ترين منابع پروتئيني در مواد غذايي مردم اهميت فوق العاده اي دارند در جزيره قشم بعلت وجود امكانات بالقوه طبيعي وانساني به خصوص مجاورت اين جزيره با آبهاي خليج فارس و درياي عمان مي توان زمينه هاي رشد و گسترش صنايع غذايي مربوط به شيلات را فراهم كرد با وجود منابع سرشار وغني آبزيان در خليج فارس و درياي عمان و درياي خزر و همچنين حوضه ي آبهاي داخلي توليد سرانه رقمي حدود 1/2 كيلوگرم در سال است .گروههاي عمده ي ذخاير آبزيان عبارتند از : سنگسر ، هوور،گاريز، ميش ماهي ، مرتو ، ساردين ، شوريده ، سرخو و مهمترين مراكز صيد در اطراف جزاير قشم ، هنگام لارك و تا نزديكي هاي سلامه مي باشد . انواع وسايل صيد در شهرستان قشم كه هميشه با محل صيد و نوع صيد تغيير مي كندعبارتند از : لنج ، سمبوك ، ترتري ، شعوف و قايقهاي فايبر گلاس ، همچنين آلات وادوات صيد دراين ناحيه عبارتند از تور ، گرگور،قلا ، مشتا و هور .درسال 1366 ذخاير تحويلي به شيلات توسط ناوگان سنتي معادل 1205 تن ماهي و 82 ميگو بوده است.


معادن در قشم

ذخاير معدني غني گوناگوني در شهرستان قشم وجود دارد كه بهره برداري صحيح و اصولي از اين ذخاير مي تواند به عنوان يكي از مباني توسعه صنعتي و .....
عامل مهمي در جهت ارتقاي سطح زندگي مردم اين ناحيه به حساب آيد درحال حاضر معادني كه مورد بهره برداري در اين شهرستان قرار گرفته اند عبارتد از :
1. معادن خاك سرخ و نمك و نمك آبي و سنگ لاشه در جزيره هرمز
2. معادن آهك در جزيره لارك .
3. معادني كه در جزيره قشم وجود دارند : گاز ، شن و ماسه و نمك آبي.




صنايع دستى در قشم




حدود 25 سال قبل در آبادي هاي جزيره قشم مانند درگهان و رمكان تعداد قابل توجهي كارگاههاي دستي پارچه بافي ( نخي ) وجود داشت كه .....

نياز پوشاك اهالي را تامين مي كرد در حال حاضر اين شيوه منسوخ شده و اثري از آن ديده نمي شود . از صنايع دستي فعلي اين جزيره مي توان از گلابتون دوزي، خوس دوزي ( گلكاري با دست ) ، حصير بافي ، تور بافي و گرگور سازي نام برد .

دومين بندر آزاد ( قشم )

اين جزيره در سال 1368 به عنوان دومين بندر آزاد ايران شناخته شد و به دنبال آن در سال 1369 به تصويب هيئت دولت رسيد .
در فروردين ماه سال 13369 فعاليت گمركي اين بندر كه يكي از پركارترين مناطق تجاري و صنعتي در خليج فارس و درياي عمان است آغاز شد و بدين ترتيب با فعال شدن اين بندر بر ميزان فعاليتهاي تجاري ايران با ساير كشورهاي همسايه و منطقه گسترش بيشتري خواهد يافت .
علاوه برآن پروژه هاي احداث فرودگاه بين المللي قشم و بندرگاه باظرفيت پذيرش كشتيهاي 60 هزار تني و نيز طرح اتصال زميني جزيره قشم به بندرعباس دردست اجرا است كه در آينده نزديك عمليات اجرايي پروژه طرح اتصال زميني از بندر لافت آغاز خواهد شد.

جمعيت

قشم يكي از شهرستانهاي استان هرمزگان است كه طبق سرشماري سال 1365 حدود 50887نفر جمعيت را با تراكمي حدود 2/31 نفر در هر كيلومتر مربع در خود جاي داده ......

كه از كل جمعيت فوق 13492 نفر(51/26 0/0) در نقاط شهري و 395،37 نفر ( 48/73 0/0 ) در نقاط روستايي ساكن بوده اند .اين شهرستان شامل 10264خانوار بوده كه از اين تعداد 2524 خانوار ساكن نقاط شهري و 7740 خانوار ساكن روستاها مي باشند. درصد باسوادان و بي سوادان در جمعيت 6 ساله و بيشتر نقاط روستايياين شهرستان بترتيب 64/46 0/0 و76/72 0/0 بوده است .در سطح شهرستان قشم مجموعاُ 13نفر ( سال 1366 ) پزشك فعاليت داشته است كه به ازاي هر 3914 نفر جمعيت يك نفر پزشك وجود داشته است . شهر قشم مركز شهرستان قشم مي باشد و جمعيت آن بالغ بر 9651 نفربوده و تراكم آن 3217 نفر در هر كيلومتر مربع بوده است .


مذهب و زبان

مردم اين شهرستان اكثر قريب به اتفاق مسلمان و پيرو مذهب شيعه و سني ( بيش از 95 /0 اهل تسنن ) مي باشند . در اين جزيره چندين مدرسه علوم ديني فعاليت دارند كه متعلق به اهل تسنن است در اين شهرستان به جهت ارتباط زياد با كشورهاي همسايه به خصوص شيخ نشينها ي خليج فارس ، زبان عربي نيز كم و بيش در گويشهاي محلي راه يافته و بصورت لهجه هاي تركيبي از واژه هاي فارسي ، عربي، هندي وارد زبان اين ناحيه شده است.


آثار تاريخي و باستاني

شهر قشم و اطراف آن كه داراي اماكن قديمه و بقاياي قلاع هست به خوبي نشان از آبادي گذشته ي اين شهر بندري دارد كه حاكي از دوران شهرنشيني و تمدن در ايام گذشته بوده و مهمترين آن ..........

وجود آثار قلعه مستحكمي است كه توسط پرتغاليها بنا شده و درحال حاضر در نزديكي جنوب خاوري ميدان امام خميني در مجاور دريا برپاست . شهر بندري قشم درحال حاضر به شكل نيم دايره اي در كنار شمال خاوري جزيره اي به همين نام همراه با بافت سنتي و نخلستانهاي زياد چهره طبيعي شهر را نمايان مي كند .مناظر طبيعي اطراف شهر قشم هنگامي كه با وسايل حمل و نقل دريايي از بندرعباس به سوي قشم حركت مي كنيم در حوالي اين بندر بسيار زيبا جلوه مي كند ، طرز معماري سنتي متناسب با شرايط اقليمي محيط ، با خانه ها و بادگيرهاي بلند قديمي و ساختمانها نماي اصلي شهر را بهوجود مي آورند . اسكله بندر قشم در سالهاي گذشته بنا شده كه بصورت فلزي بوده وهمچنين درسال 1362 موج شكني براي اين بندر احداث شده و ساختمان گمرك آن در دو طبقه بوده و از ابنيه قديمي بافت مركزي شهر به شمار مي رود . شهر قشم از دو سوي شمال وخاور محدود به دريا همراه با ديوارهاي طبيعي و مرتفع است .
بازار شهر قشم رابايد از جالبترين بازارهاي جنوبي ايران دانست ظاهراً عمر چنداني از ساختمان آن نميگذرد و در بعضي از نقاط بازار ، به صورت سرپوشيده ديده مي شود كه نمونه هاي اين بازار در اكثر شهرهاي جنوبي بنا مي گردد . بازار شهر قشم كه مركز مهم اقتصادي شهرستان به شمار مي رود تقريباً حد فاصل بلوار شهيد باهنر و خيابانهاي امام خميني وشهيد محمد منتظري واقع شده كه مركز خريد و فروش كالاهاي لوكس به شمار ميرود.
شهر قشم توسط جاده ي سراسري بصورت آسفالته به طول 124 كيلومتر از خاورجزيره به باختر جزيره ( با سعيدو ) منتهي مي گردد.



بافت شهري و اطلاعات توريست شهرستان قشم

در جزيره قشم آثار تاريخي مهمي وجود دارند كه حكايت از تمدن وشهرنشيني دوران كهن مي كنند ، اماكن بازمانده دوران گذشته چه نظامي و غير نظامي درنقاط مختلف مانند : اطراف شهر قشم ـ باسعيدو ـ سوزا و ...

جملگي از يك وضع سياسي و اجتماعي و اقتصادي گذشته قشم را كه باشرايط حال به هيچ وجه قابل مقايسه نيست بيان مي كنند . وجود لوحه اي به خط كوفي درمسجد داخل جزيره موسوم به گوشه ( مشهور به برج ) حاكي از آن است كه اين مسجد در سال 244 هـ . ق تعمير شده ولي تصور ميرود اين مسجد قبلاً آتشكده بوده و همچنين در اثر زلزله شديدي در سال 826 هـ. ق از بين رفته است . آثار قلاع پرتغاليها كه قبل ازسلطنت شاه عباس كوير ساخته شده و با توپهاي بزرگ آن زمان مجهز بوده است در جزيره قشم ديده مي شود .عمارات شيخ عبدالرحمان كه اهالي ، آن را قلعه نادري مي نامند وباني آن را نادرشاه افشار مي دانند . ولي عده اي برآنند كه بناي آن را سلاطين صفويساخته اند . قلعه قشم در كنار شهر قشم از آثار باقيمانده پرتغاليها است كه امام قليخان در سال 1031 هـ . ق به آن حمله كرد .
آثار قلعه لافت و بقاياي آثار قديمي آنحاكي از آن است كه لافت مهمترين و بزرگترين بندر تا قبل از احداث قلاع پرتغاليها درنواحي جزيره قشم بوده است . مقبره و سنگ قبر يك انگليسي در قبرستان انگليسيها درنزديكي با سعيدو ، تكيه و مسجد مخروبه باسعيدو ، زيارتگاه خضر و الياس در باسعيدو ،آثار باقيمانده چهار سد آبرساني از عهد هخامنشيان و ساسانيان هنوز در جزيره قشم برجاست .
بقعه و زيارتگاه شيخ شاه عمر بر بالاي تپه اي در حوالي سواحل سوزا واقع است .
بقعه و زيارتگاه سيد حسن بن سيد منصور واقع در لافت .
قدمگاه سيدمظفر در نزديكي شهرقشم .
مقبره شيخ شاه شهيد واقع بر بالاي تپه باستاني خربس .
بركه مرمت شده شهر باستاني خربس در جزيره قشم .
قبرستان روستاي رمكان وخرابه هاي نورانشاهي .
مسجد برخ در آبادي گوشه كه داراي گچبري است و بقعه شيخ برخ نيز در همين محل واقع مي باشد.
زيارتگاه بي بي مريم كه اين بقعه در ميان قبرستان قديمه اي واقع شده است .
آثار باقي مانده نيايشگاه تپه باستاني خربس منتسب به دوره مادها.


گردشگاه ها و محل هاي ديدني

نقاط ديدني قشم بيشتر بصورت طبيعي همراه با مناظر طبيعي دريا بوده و امواج ملايم دريا با پرواز پرندگان دريايي در اطراف بندر همراه با طلوع و غروب خورشيد بسيار ديدني و تماشايي است .

صخره هاي سواحل بندر قشم كه محل تجمع خرچنگهاي دريايي است از نقاط ديدني اين شهر به شمار مي رود كه معمولاً بعدازظهرها خرچنگها به سواحل اين بندرپناه مي آورند .
يكي ديگر از نقاط طبيعي كه مي توان از آن ديدن كرد جنگل حرا است كه بين شمال جزيره قشم تا بندر خمير را دربرگرفته است . اين جنگل طبيعي سبب جلب پرندگان مهاجر بومي بوده و منظره بسيار
جالب و ديدني را همراه با طبيعت دريا به وجود آورده اند .


غروب دريا




دريا



جزيره ناز



انجير معابد



نمايى از شهر قشم





قلعه پرتقاليها در قشم



غار خربست - جزير قشم