استان بوشهر در يك نگاه


 موقعيت جغرافيايي:
 استان بوشهر در جنوب ايران و در حاشيه خليج فارس قرار دارد. مساحت آن 25 هزار كيلومتر مربع است اين استان, از شمال به استان خوزستان و استان كهكيلويه و بوير احمد, از مشرق به استان فارس, محدود است. شهرستان بوشهر 995 كيلومتر مربع مساحت و 743675 نفر جمعيت دارد. اين استان شامل 8 شهرستان, 17 بخش, 35 دهستان و 823 آبادي است.
 شهرستان هاي تابعه عبارتند از:
1- بوشهر 2- تنگستان ( اهرم ) 3- دشتستان(برازجان)
4- دشتي(خورموج)
 5- دير 6- ديلم 7- كنگان 8- گناوه


 آب و هوا :
 آب و هواي استان بوشهر را مي توان به دو بخش تقسيم كرد: در نوار ساحلي, آب و هواي گرم و مرطوب, و در قسمتهاي داخلي, گرم وخشك و بياباني است . در هر دو بخش متوسط دماي سالانه 24 درجه است. بيشترين مقدار آن در تابستان حدود50 درجه, و كمترين مقدار آن در زمستان حدود 6 درجه است. بدين ترتيب, استان بوشهر از نواحي گرم به شمار می رود. حداكثر رطوبت نسبي هوا در بوشهر 94% و حداقل آن 40% می باشد.


 آبها :
الف: آبهاي سطحي :
آبهاي سطحي استان, شامل رودخانه هاي دايمى و اصلي و اتفاقي و چشمه هاست, كه به عنوان بخشي از حوضه آبريز خليج فارس عمل می كنند. تمام رودها در اوايل بهار طغيان می كنند. بيشتر آنها به علت شرايط خاص اقليمي به صورت فصلي و اتفاقي هستند. از بين آنها, رودخانه هاي مُند, دالكي و شاپور دايمي می باشد.
 رودخانه ها :
 رودهاي استان بوشهر, به علت عبور از طبقات نمكي, معمولاً شور و غيرقابل شرب می باشد. مهمترين آنها, عبارتنداز:
 1- رودخانه مُند 2- رودخان دالكي 3- رودخانه شاپور
4- رودخانه حِله 5- رودخانه اهرم 6- رودخانه شور
 ب: آبهاي زير زميني :
 دو بخش عمده آبهاي زيرزميني در استان بوشهر تشخيص داده شده است:
 1- منطقه برازجان 2- منطقه خورموج
چشمه ها :
عبارتند از: الف: چشمه هاي گوگردي دامنه هاي شرقي دشت برازجان كه آب آنها داراي تركيبات گوگردي است. اين چشمه ها به رودخانه دالكي می ريزند و سبب خراب شدن كيفيت آب آن می شوند.
 ب: چشمه هاي آب گرم, منطقه اهرم كه براي معالجه بيماريهاي پوستي مفيد است.
 ج: چشمه هاي آب شيرين ناحيه خائيز اهرم كه تعداد آنها نسبتاً زياد بوده و داراي كيفيت بسيار خوبي هستند. چشمه هاي بَنْيان, پرآب ترين چشمه هاي اين ناحيه می باشند
 د: چشمه هاي منطقه فارياب كه از به هم پيوستن آب آنها رود فارياب تشكيل می شود. مهمترين چشمه اين منطقه, چشمه تنگ فارياب است كه اهالي روستاي فارياب براي آبياري باغهاي خود از آن استفاده می كنند.

 زبان :
تقريبا" تمام مردم اين استان به زبان فارسي با لهجه هاي محلي صحبت می كنند. لهجه ها در روستاها بيشتر از شهرها متنوع و مشهورند وبين آنها اختلافاتي نيز به چشم می خورد. برخي از اهالي جزيره شيف, بنادر كنگان و عسلويه نيز به زبان عربي سخن می گويند.


 مذهب :
اكثر اهالي استان مسلمان می باشند و اقليتهاي مذهبي موجود در استان افراد مهاجري هستند كه بر حسب ضرورت شغلي در اين نقاط مسكن گزيده اند.


 نوع غذا :
 محدود بودن كشاورزي و دامپروري, و در نتيجه كمبود مواد اوليه غذايي, تعداد نسبتاً زياد افراد خانواده و پايين بودن سطح درآمد در اين استان, در كاهش كيفيت غذايي مردم و توجه بيشتر به كميت آن موثر بوده است. صرف نظر از وجوه اشتراك غذاهاي سنتي در ايران, تنوع غذاهاي محلي در اين استان محدود است و از همه مهمتر آنكه ماهي در غذاي بيشتر مردم اين استان خاصه سواحل و جزاير آن سهم مهمي دارد. تنها نواحي داخلي و كوهپايه ها هستند كه در آنها غذاهايي مانند دال عدس, در عولويت قرار دارد. علاوه بر آن, تهيه انواع خوراكهاي ماهي دار, از قبيل : قليه, ماهي سرخ كرده, ماهي شكم گرفته و تَه انداز نيز معمول است.


 شغل :
معمولاً عبارتند از:
 كشاورزي, دامپروري و مرغداري,ماهيگيري و شيلات


 صنايع :
 صنايع استان, به دو قسمت تقسيم می شوند:

 صنايع دستي :
 1- كشتىسازي(لنج وقايق سازي), 2- توربافي, 3- قالىبافي, 4- گَبه بافي, 5- گليم بافي, 6- نمدبافي,
 7- عبابافي, 8- كوزه گري يا سفال گري, 9- حصيربافي, 10- گيوه دوزي, 11- جارو(پيشي و پنگي),
 12- كلاه حصيري, 13- مشك, 14- دولچه, 15- زنبيل و سبد بافي
 صنايع ماشيني :
عبارتند از انواع شركتها و پالايشگاه گاز(كنگان) و به خصوص نيروگاه اتمي



 معادن :
 معادني كه تا به حال در استان بوشهر شناخته شده, عبارتند از: گاز, نفت, سنگ گچ, سنگ لاشه, سنگ نمك, سنگ قير و شن و ماسه.


 آثار باستاني استان بوشهر :
 1) ويرانه هاي ريشهر: گنجينه اي از آثار و تمدن دوران ايلامي و ساساني است كه سفالهاي رنگين مربوط به عهد كال كولتيك kalcultikir در آن پيدا شده است.

 2) قبرستان شغاب: اين قبرستان در جنوب شهر بوشهر واقع است و چند سال پيش, توسط اداره حفظ ميراث فرهنگي بوشهر كشف شده است. در اين قبرستان, اسكلت اموات در داخل خمره هاي بزرگ و كوچك نخودي رنگ مدفون شده اند. اشياي كشف شده ديگر در اين قبرستان, در خمره هاي سفالي بزرگ و كوچك قير اندود شده قرار گرفته اندكه تابوتهاي سنگي مكعب شكل و مهره هاي عقيق تزئيني مي باشند.

 3) خانه قاضي: اين بنا واقع در مرز محله بهبهاني و شنبدي بوشهر, كوچه طاق خوني, داراي تزئينات گچبري به شكل گل و بوته, در ورودي مقرنس كاري شده و داراي در و پنجره هاي نفيس منبت كاري شده و پنجره هاييبا شيشه هاي رنگين است.

 4) بقعه امامزاده عبدالمهيمن: اين بنا‌‌‌‌‌‌‌‌ء ‌‌‌مقبره يكي از اعقاب حضرت عباس بن علي(ع) است كه ساختمان قديمي آن در اثر زلزله ويران شده و ساختمان فعلي آن حدود يك قرن پيش تجديد بنا شده است.

 5) آتشكده كوه مُند: در 20 كيلومتري خورموج واقع شده است. اين آتشكده در دل كوه مُند تراشيده شده است. داراي تالار چهار گوش و مربع شكل است كه در وسط آن آتشدان مدوري قرار گرفته است.

 6) سيراف(بندر طاهري): در240 كيلومتري جنوب بوشهر قرار گرفته كه اوايل قرن پنجم بندر بزرگ بازرگاني ايران بوده است. احتمالاً در دوران شاپور ساساني ساخته شده است و متشكل از حمام كاروانسرا, كوره سفالپزي, قبرهاي سنگي, آرامگاههاي گروهي و مسجدي از قرن هفتم با قلعه هاي مربوط به قرن سوم و چهارم هجري است.

 7) آثار باستاني كوههاي تنگِ اِرَم: در مرتفعترين قسمت اين كوهها, بقاياي چهار اتاق مستطيل و مربع شكل متعلق به دوره ساساني, كه با قلوه سنگ و ساروجساخته شده است, مشاهده می شود.در پايين اين مجموعه, چهارآب انبار بيضي شكل قرار دارد.

 8) آثار باستاني بَزدَك سياه : در نزديكي دهكده درودگاه, پنج تپه باستاني در داخل نخلستانهاي پر آب قرار گرفته اند كه به فواصل مختلف و در ابعاد گوناگون از هم واقع شده اند. در نتيجه حفاري مركز باستان شناسي ايران 160 قاعده ستون سنگي مربوط به دوره هخامنشي نمايان شده است.

 9) آثار باستاني بوشهر: در اين شهر, آثار تاريخي متعددي وجود دارد كه مهمترين و معروفترين آنها, عبارتند از: بازار قديم, تَل ارامنه نزديك بازار قديم, ساختمان مدرسه سعادت, كليساي ارامنه گريكوري, كليساي مسيح مقدس, ساختمان اميريه سابق (شهرداري سابق) آب انبار قوام, مسجد جامع, ساختمان استانداري سابق (و پيش از آن مقر ژنرال كنسول انگليس), ساختمان گمرك(چهار برج), ساختمان عظيم و نيمه مخروبه مَلِك (ملك التجار) در بهمني, عمارت دريابيگي (محل سابق كارخانه يخسازي و برق) نزديك جفره و عمارت ژرمني (مقر سابق فرماندهي انگليس كه اشتباهاً آن را ژرمني مىنامند) و عمارت سبز آباد.


 انواع ماهيهاي استان بوشهر :
 ماهىهاي خوراكي كه در سواحل وجزاير استان بوشهر صيد مىشوند عبارتند از: ماهي حلوا سفيد, شوريده, راشگو, سنگسر, هامور, قباد, سرخو, شعري, شئوم, سه بيتي, خارو, گواف, ميد, صبور انگز و دهها نوع ديگر.


 مناطق حفاظت شده :
 - منطقه حفاظت شده تالاب حلّه: اين منطقه محل تلاقي دو رودخانه شاپور و دالكي قرار گرفته و محل زيست انواع پرنده آبزي مهاجر است. اين تالاب يكي از تالابهاي نمونه در سراسر جنوب ايران است.
 - منطقه حفاظت شده مُند: اين منطقه در اطراف رودخانه مُند قرار دارد و داراي گونه هاي منحصر به فرد جانوري است.
 - منطقه حفاظت شده نايبند: اين منطقه از نظر تنوع جانوران وحشي منحصر به فرد است و داراي ميش, قوچ, كل, بزوحشي, آهو, جبر و پلنگ است. جبر را آهوي هندي يا آهوي كويري نيز می نامند. اين منطقه داراي زيباترين چشم اندازهاي ساحلي در خليج فارس می باشد.


 شكارگاه كوه سياه :
 شكارگاه كوه سياه كه در حدود 7 هزار راس بز,كل, ميش وحشي و قوچ در آن زندگي می كنند. در 82 كيلومتري جنوب شرقي برازجان با ارتفاع 1691 متر قرار دارد و محل قشلاق عشاير است. در مناطق حفاظت شده و شكارگاه كوه سياه با اجازه سازمان محيط زيست و اخذ پروانه, امكان شكار در فصول معيني وجود دارد.