« بسم الله الرَّحمن الرَّحیم »






« دعای امام سجاد (ع) در اعتراف به تقصير از اداى شكر »



اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَداً لَا يَبْلُغُ مِنْ شُكْرِكَ غَايَةً إِلَّا حَصَلَ عَلَيْهِ مِنْ إِحْسَانِكَ مَا يُلْزِمُهُ شُكْراً .

خدايا! هر كس در سپاسگزارى تو بيشتر مبالغه كند باز به سبب توفيق تو بر وى سپاس ديگر لازم شود.



وَ لَا يَبْلُغُ مَبْلَغاً مِنْ طَاعَتِكَ وَ إِنِ اجْتَهَدَ إِلَّا كَانَ مُقَصِّراً دُونَ اسْتِحْقَاقِكَ بِفَضْلِكَ

و هر چه در طاعت تو بكوشد باز به كمتر از آنچه سزاوار تست اكتفا كرده است.



فَأَشْكَرُ عِبَادِكَ عَاجِزٌ عَنْ شُكْرِكَ ، وَ أَعْبَدُهُمْ مُقَصِّرٌ عَنْ طَاعَتِكَ

پس شاكرترين بندگان از سپاس تو عاجز است و عبادت كننده‏ترين ايشان در طاعت تو مقصر.



لَا يَجِبُ لِأَحَدٍ أَنْ تَغْفِرَ لَهُ بِاسْتِحْقَاقِهِ ، وَ لَا أَنْ تَرْضَى عَنْهُ بِاسْتِيجَابِهِ

هيچكس استحقاق آن ندارد كه او را بيامرزى و شايسته آن نه كه از وى خشنود گردى.



فَمَنْ غَفَرْتَ لَهُ فَبِطَوْلِكَ ، وَ مَنْ رَضِيتَ عَنْهُ فَبِفَضْلِكَ

هر كس را آمرزيده‏اى به احسان خود آمرزيده‏اى و از هر كه خشنود گشتى به فضل خويش خشنود گشتى.



تَشْكُرُ يَسِيرَ مَا شَكَرْتَهُ ، وَ تُثِيبُ عَلَى قَلِيلِ مَا تُطَاعُ فِيهِ حَتَّى كَأَنَّ شُكْرَ عِبَادِكَ الَّذِي أَوْجَبْتَ عَلَيْهِ ثَوَابَهُمْ وَ أَعْظَمْتَ عَنْهُ
جَزَاءَهُمْ أَمْرٌ مَلَكُوا اسْتِطَاعَةَ الِامْتِنَاعِ مِنْهُ دُونَكَ فَكَافَيْتَهُمْ ، أَوْ لَمْ يَكُنْ سَبَبُهُ بِيَدِكَ فَجَازَيْتَهُمْ

اندك سپاس را مى‏پذيرى و به طاعت كم پاداش بسيار مى‏دهى. گويا سپاس بندگان را كه پاداش آن را لازم شمردى و مزد بزرگ دادى
مى‏توانستند بى‏مشيت تو از آن باز ايستند ازينرو آنان را پاداش دادى، يا آنكه سبب آن به اختيار تو نبود و بر آن جزا مرحمت فرمودى.




بَلْ مَلَكْتَ يَا إِلَهِي أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَنْ يَمْلِكُوا عِبَادَتَكَ ، وَ أَعْدَدْتَ ثَوَابَهُمْ قَبْلَ أَنْ يُفِيضُوا فِي طَاعَتِكَ ،
وَ ذَلِكَ أَنَّ سُنَّتَكَ الْإِفْضَالُ ، وَ عَادَتَكَ الاحسان ، وَ سَبِيلَکَ الْعَفْوُ

بلكه اى خداى من! اختيار آنان پيش از آنكه بدست خودشان باشد بدست تست و ثواب آنها را پيش از آنكه به طاعت پردازند
آماده ساخته‏اى، چون سنت تو انعام كردن و عادت تو احسان و طريقه‏ى تو بخشش است.



فَكُلُّ الْبَرِيَّةِ مُعْتَرِفَةٌ بِأَنَّكَ غَيْرُ ظَالِمٍ لِمَنْ عَاقَبْتَ ، وَ شَاهِدَةٌ بِأَنَّكَ مُتَفَضَّلٌ عَلَى مَنْ عَافَيْتَ ،
وَ كُلٌّ مُقِرٌّ عَلَى نَفْسِهِ بِالتَّقْصِيرِ عَمَّا اسْتَوْجَبْتَ

همه آفريدگان اعتراف دارند كه اگر آنها را عقاب فرمائى ستم نكرده‏اى، و گواهى دهند كه اگر بر كسى ببخشائى تفضل فرموده‏اى،
و هر كس درباره‏ى خود اقرار مى‏كند كه از آنچه سزاوار تست كوتاهى كرده است.




فَلَوْ لَا أَنَّ الشَّيْطَانَ يَخْتَدِعُهُمْ عَنْ طَاعَتِكَ مَا عَصَاكَ عَاصٍ ، وَ لَوْ لاَ أَنَّهُ صَوَّرَ لَهُمُ الْبَاطِلَ فِي مِثَالِ الْحَقِّ مَا ضَلَّ عَنْ طَرِيقِكَ ضَالٌّ

و اگر نه اين بود كه شيطان فريب مى‏دهد و از طاعت باز مى‏دارد هيچكس معصيت تو نمى‏كرد
و اگر باطل را به صورت حق جلوه نمى‏داد هيچكس از راه گمراه نمى‏شد



فَسُبْحَانَكَ مَا أَبْيَنَ كَرَمَكَ فِي مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَكَ أَوْ عَصَاكَ تَشْكُرُ لِلْمُطِيعِ مَا أَنْتَ تَوَلَّيْتَهُ لَهُ ،
وَ تُمْلِي لِلْعَاصِي فِيما تَمْلِكُ مُعَاجَلَتَهُ فِيهِ .

پاكا خداوندا! كرم تو در معامله مطيعان و عاصيان روشن و هويدا است، مطيع را جزا مى‏دهى به كارى كه تو خود او را توفيق داده‏اى
و گناهكار را مهلت مى‏دهى با آنكه مى‏توانى در عقوبت او شتاب فرمائى‏



أَعْطَيْتَ كُلًّا مِنْهُمَا مَا لَمْ يَجِبْ لَهُ ، وَ تَفَضَّلْتَ عَلَى كُلٍّ مِنْهُمَا بِمَا يَقْصُرُ عَمَلُهُ عَنْهُ .

هر يك را چيزى بخشيدى كه مستحق نيست و بر هر يك تفضل فرمودى به قدرى كه عمل او از آن كمتر است.



وَ لَوْ كَافَأْتَ الْمُطِيعَ عَلَى مَا أَنْتَ تَوَلَّيْتَهُ لَأَوْشَكَ أَنْ يَفْقِدَ ثَوَابَكَ ، وَ أَنْ تَزُولَ عَنْهُ نِعْمَتُكَ ، وَ لَكِنَّكَ بِكَرَمِكَ جَازَيْتَهُ عَلَى الْمُدَّةِ الْقَصِيرَةِ
الْفَانِيَةِ بِالْمُدَّةِ الطَّوِيلَةِ الْخَالِدَةِ ، وَ عَلَى الْغَايَةِ الْقَرِيبَةِ الزَّائِلَةِ بِالْغَايَةِ الْمَدِيدَةِ الْبَاقِيَةِ .

و اگر پاداش مطيع را به قدر كارى كه توفيقش داده‏اى عطا كنى شايد مستحق ثواب نباشد و نعمت تو هم از دست او برود،
اما تو به كرم خود در ازاى مدت كوتاه گذران به مدت دراز بى‏پايان مزد دادى و در مقابل مسافت اندك
و پايان پذير به قدر مسافت بسيار و بى‏كران ثواب ارزانى داشتى.




ثُمَّ لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِيما أَكَلَ مِنْ رِزْقِكَ الَّذِي يَقْوَى بِهِ عَلَى طَاعَتِكَ ، وَ لَمْ تَحْمِلْهُ عَلَى الْمُنَاقَشَاتِ فِي الآْلَاتِ الَّتِي تَسَبَّبَ
بِاسْتِعْمَالِهَا إِلَى مَغْفِرَتِكَ ، وَ لَوْ فَعَلْتَ ذَلِكَ بِهِ لَذَهَبَ بِجَمِيعِ مَا كَدَحَ لَهُ وَ جُمْلَةِ مَا سَعَى فِيهِ جَزَاءً لِلصُّغْرَى مِنْ أَيَادِيكَ
وَ مِنَنِكَ ، وَ لَبَقِيَ رَهِيناً بَيْنَ يَدَيْكَ بِسَائِرِ نِعَمِكَ ، فَمَتَى كَانَ يَسْتَحِقُّ شَيْئاً مِنْ ثَوَابِكَ لَا مَتَي

آنگاه آنچه از روزى تو تناول كرده و بدان بر طاعت تو نيرو گرفته است در شمار نياوردى و در گردن او تاوان ننهادى و در اسبابى كه
براى حصول آمرزش تو به كار برده است خرده‏گيرى نكردى و اگر اين جمله را در شمار مى‏آوردى همه رنج او به هدر مى‏رفت
و همه كوششهاى او در ازاى خردترين نعمت و احسان تو محسوب مى‏گشت و باز خود او گروگان ديگر نعمتهاى
تو مى‏ماند تا چه رسد كه مستحق چيزى از ثواب تو باشد! نه! كى چنين شود؟




هَذَا يَا إِلَهِي حَالُ مَنْ أَطَاعَكَ ، وَ سَبِيلُ مَنْ تَعَبَّدَ لَكَ ، فَأَمَّا الْعَاصِي أَمْرَكَ وَ الْمُوَاقِعُ نَهْيَكَ فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِكَ لِكَيْ يَسْتَبْدِلَ بِحَالِهِ
فِي مَعْصِيَتِكَ حَالَ الْإِنَابَةِ إِلَى طَاعَتِكَ ، وَ لَقَدْ كَانَ يَسْتَحِقُّ فِي أَوَّلِ مَا هَمَّ بِعِصْيَانِكَ كُلَّ مَا أَعْدَدْتَ لِجَمِيعِ خَلْقِكَ مِنْ عُقُوبَتِکَ .

اى خداى من! اين حال آن كس است كه اطاعت تو كرد و بندگى نمود، اما گناهكار كه فرمان تو نبرد و به مناهى دست‏آلود
در كيفر او شتاب نفرمودى شايد از معصيت به انابت آيد و طاعت كند، و آن هنگام كه آهنگ مخالفت كرد
سزاوار هر عقابى بود كه براى بندگان مهيا ساخته‏اى.




فَجَمِيعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ وَ أَبْطَأْتَ بِهِ عَلَيْهِ مِنْ سَطَوَاتِ النَّقِمَةِ وَ الْعِقَابِ تَرْكٌ مِنْ حَقِّكَ ، وَ رِضًى بِدُونِ وَاجِبِكَ

پس هر چه در عقوبتى تاخير كردى و از قهر و عذاب درنگ فرمودى از حق خود درگذشتى و به كمتر از واجب خشنود گشتى.



فَمَنْ أَكْرَمُ يَا إِلَهِي مِنْكَ ، وَ مَنْ أَشْقَى مِمَّنْ هَلَكَ عَلَيْكَ لَا مَنْ فَتَبَارَكْتَ أَنْ تُوصَفَ إِلَّا بِالْإِحْسَانِ ، وَ كَرُمْتَ أَنْ يُخَافَ مِنْكَ إِلَّا الْعَدْلُ ،
لَا يُخْشَى جَوْرُكَ عَلَى مَنْ عَصَاكَ ، وَ لَا يُخَافُ إِغْفَالُكَ ثَوَابَ مَنْ أَرْضَاكَ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ هَبْ لِي أَمَلِي ،
وَ زِدْنِي مِنْ هُدَاكَ مَا أَصِلُ بِهِ إِلَي التَّوْفِيقِ فِي عَمَلِي ، إِنَّکَ مَنَّانٌ کَرِيمٌ

پس اى خداى من! كيست كريمتر از تو و بدبخت‏تر از بنده‏اى كه با وجود چون تو مولائى هلاك شود؟ بدبخت‏تر از او نيست!
بدبخت‏تر از او كيست؟ بزرگترى از آنكه تو را به غير نيكى ستايند، و كريمترى از آنكه از ستم تو ترسند، بيم آن نيست
كه بر عاصى ستم روا دارى و ترس آن نه كه پاداش مطيعان را فروگذارى. درود بر محمد و آل او فرست
و آرزوى مرا برآور و مرا بيشتر راه نماى كه در عمل توفيق يابم كه توئى بخشنده و كريم.