اختراع دستگاه جداكننده انگلهاي خارجي بدن زنبور عسل بالغ


اردشير آريانا ، رحيم عبادي ، غلامحسين طهماسبي



موارد استفاده: جدا سازي انگلهاي خارجي بدن زنبور عسل (علي‌آلخصوص كنه واروآ) بدون ايجاد آسيب به زنبور عسل و به منظور تحقيقات آزمايشگاهي روي انگلهاي مذكور _ اين وسيله صرفاً جنبه كاربرد تحقيقاتي دارد.

مقدمه:


ضرورت اختراع
كنه واروآ(Vrroa destructor) يكي از جدي‌ترين آفات زنبور عسل اروپائي (Apis mellifera) مي‌باشد كه عمدتاً به واسطه تغذيه از همولنف لاروها و شفيره‌هاي زنبور خسارت خود را وارد مي‌سازد. اين آفت خطرناك قسمتي از زندگي خود را در حجره‌هاي لاروهاي زنبور عسل و بخشي از آنرا روي بدن زنبوران بالغ سپري مي‌كند. زمانيكه اين كنه روي بدن زنبور كامل مي‌رود ميتوان آنرا با چشم غير مسلح مشاهده كرد. اندازه كنه به طور متوسط 1/1 ميلي متر طول و 7/1 ميلي متر عرض ميباشد. اين كنه بواسطه داشتن پاهاي بادكش‌دار به شدت به بدن زنبور چسبيده و به راحتي ميتواند همراه آن جابجا شده و زندگي كند. در صورت عدم مبارزه قاطع با اين آفت كلوني زنبور آلوده طي مدت 2 تا 3 سال از ميان خواهد رفت.
به منظور مبارزه با اين آفت راهكارهاي مختلفي دنبال ميشود از جمله آنها استفاده از سموم مختلف و انتخاب نژادهاي مقاوم زنبور عسل به كنه ميباشد. در آزمايشات سم شناسي كه در آن تعيين ميزان تأثير سم جديد بر روي موجود هدف است؛ به منظور كاهش هزينه، جلوگيري از تلفات موجودات غير هدف و نهايتاً كاهش آلودگي محيط زيست آزمايشاتي تحت عنوان Bioassay (زيست سنجي) در مقياس كوچك در آزمايشگاه صورت ميگيرد و سپس براساس محاسبات رياضي ميزان مرگ آوري مواد جديد برآورد ميشود و از ميان موارد قابل قبول تعدادي انتخاب و در شرايط كنه واروآ تعدادي از حجره‌هاي لاروي را انتخاب كرده، كنه‌هاي سالم و زنده را داخل آنها ريخته و آنگاه رفتار زنبور عسل را در قبال پاكسازي حجره‌هاي لاروي آلوده در مقايسه با حجره‌هاي عاري از كنه بررسي مي‌كنند. در آزمايشات تاكسونومي براي بررسي مورفولوژيكي يا مولكولي (استخراج پروتئين يا DNA) نياز به نمونه‌هاي تازه و كافي مي‌باشد.
بدين لحاظ استفاده از وسيله و روشي كه طي آن بتوان بدون آسيب به زنبورها كنه‌هاي سالم و زنده را بطور انبوه از روي بدن آنها جدا كرد، ميتواند در ارزيابي و سنجش آزمايشگاهي كمك مؤثر و قابل توجهي نمايد.

1- محقق بخش پژوهشهاي زنبور عسل مؤسسه تحقيقات علوم دامي كشور
2- استاد دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان
3- دانشيار پژوهشي و رئيس بخش پژوهشهاي زنبور عسل مؤسسه تحقيقات علوم دامي كشور

توصيف اختراع:


دستگاه مذكور شامل دو استوانه درب دار داخلي و خارجي است. استوانه داخلي به طول 50 سانتي متر و به قطر 12 سانتي متر از جنس توري فلزي محكم با سوراخهايي در اندازه 8 مش (با سوراخهاي مربعي شكل به ابعاد 36/2 ميلي متر ميباشد). فضاي دروني استوانه داخلي توسط يك صفحه مستطيلي شكل با همان مشخصات (توري فلزي 8 مش) به دو قسمت طولي تقسيم شده است. استوانه داخلي ياد شده در درون استوانه ديگري به طول 50 سانتيمتر و قطر 15 سانتي متر قرار ميگيرد. استوانه خارجي از جنس پلاستيك محكم (Plexiglas) و درب دار مي‌باشد كه روي درب آن سوراخي به قط 5 ميلي متر وجود دارد كه در محل سوراخ لوله فلزي به طول 5 سانتي متر متصل شده است. به منظور ثابت نگه‌داشتن استوانه داخلي در درون استوانه خارجي قطعاتي مكعبي شكل چوبي يا پلاستيكي كه اضلاع هر يك 3/1 سانتيمتر مي‌باشد در قسمتهاي جانبي بالائي و پائين استوانه داخلي در طرف خارج آن متصل گرديده است. اين دستگاه از طريق يك لوله رابط و با اتصال به لوله فلزي موجود بر درب استوانه خارجي به مخزن دي اكسيد كربن مجهز به يك فشار سنج و يك جريان سنج متصل ميگردد. فشار سنج نشان دهنده حجم گاز خروجي ميباشد.

نحوه كاربرد:


تعداد 1500-1000 زنبور (معادل يك قاب) را از كندوي آلوده به انگل انتخاب كرده و آنها را توسط قيف به درون استوانه خارجي قرار داده درب آنرا نيز بسته و از طريق لوله فلزي كه به شيلنگ مخزن گاز كربنيك مجهز به فشار سنج اتصال دارد، گاز كربنيك وارد دستگاه مي‌شود. خروجي گاز را به نحوي تنظيم مي‌كنيم كه مقدار آن 5 ليتر در دقيقه باشد. پس از مدت 5 دقيقه جريان گاز را قطع نموده، استوانه داخلي را سريعاً خارج كرده و آنرا روي يك صفحه كاغذ يا مقواي سفيد چند مرتبه تكان مي‌دهيم. در اثر وجود گاز كربنيك، زنبور و انگل‌هاي خارجي چسبيده به آن بيهوش مي‌شوند و چون اندازه انگلها كوچكتر از ابعاد سوراخها ميباشد از آن خارج میشوند.(با تشکر