شرائط استجابت دعا

[soheil_g]

با عرض سلام خدمت شما گرامیان

شرائط استجابت دعا

در ابتدا بايد دانست که عبادات بايد با نيت تقرب به خدا به جا آورده شود و دعا كه از برترين عبادتهاست تنها با همين نيت بايد انجام گيرد.
لذا اولياي خاص الهي كه تسليم محض اوامر او هستند از آن جهت دعا مي‌كنند كه اطاعت حق تعالي است پس دعايشان اجابت بشود يا نه ، راضي هستند.
هرچند آنان از دعا جز تقرب، چيزي نمي خواهند، اما خود دعا داراي آثار و فوايدي است كه هر دعا كننده‌اي از آن بهره‌مند خواهد شد، البته در صورتي كه آداب و شرايط آن را رعايت كند.
در اين مقاله با توجه به روايات به برخي از شرائط استجابت دعا اشاره مي شود:

1. معرفت :
از شرايط دعا، به دست آوردن معرفت لازم براي شناخت خود و خداست. اينكه انسان بداند فقير محض است و در همه چيز محتاج خداست و خداوند بي‌نياز از ديگران و برآورنده نياز ديگران است و بداند كه هيچ چيزي بدون اراده خداوند واقع نمي‌شود و هرچه را او اراده كند بي‌درنگ محقق مي‌شود. »انما امره اذا اراد شيئا ان يقول له كن فيكون« [1] با اين معرفت انسان با تمام وجود و با اخلاص دعا خواهد كرد و همين باعث اجابت آن مي‌شود. امام صادق ـ عليه السّلام ـ در بيان آيه «فليستجيبوا لي و ليؤمنوا بي» مي‌فرمايند: » يعني مردم بدانند كه خداوند قادر است هر آنچه را بخواهند به آنان عطا كند.«[2] و وقتي از آن حضرت درباره علت عدم استجابت دعا پرسيدند، فرمود: » چون شما كسي را مي‌خوانيد كه او را نمي‌شناسيد.[3]

2. ايمان و عمل صالح :
برقراري ارتباط با خداوند و با او به راز و نياز پرداختن در صورتي امكان‌پذير است كه اعمال او خلاف خواست پروردگار نباشد. قرآن كريم مي‌فرمايد: » خداوند دعاي كساني را اجابت مي‌كند كه ايمان داشته باشند و عمل صالح انجام دهند« (شوري، 26) پس سخن گفتن با خدا و طلب حاجت از او، دلي پاك و عملي صالح لازم دارد. چنانكه حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند:» پرهيزگار باشيد و اعمالتان را صالح و درونتان را براي خدا خالص كنيد تا خداوند دعايتان را اجابت كند.[4]« و چون شرط به اجابت رسيدن دعا، ترك گناه است، كسي كه حقيقتا درخواستي از خدا دارد، مراقب اعمال و رفتار خود خواهد بود.

3. مقدم داشتن ديگران در دعا :
براي استجابت دعا بهتر است انسان اول براي ديگران دعا كند سپس براي خود. چنانكه امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند: » هر كس چهل مؤمن را قبل از خود دعا كند، دعايش مستجاب مي‌شود.«[5] همچنين پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايند:» وقتي كسي از شما دعا مي‌كند آن را عموميت دهد - و براي ديگران هم دعا كند - چرا كه باعث اجابت دعاست.«[6]

4. سعی و تلاش به همراه دعا :
امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند: » دعاي چهار نفر اجابت نمي‌شود: يكي از آنها كسي است كه در خانه بنشيند و از خدا روزي طلب كند.[7]
و حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند: » دعا كننده بدون عمل مانند تيرانداز بدون كمان است كه هيچ گاه دعاي او به اجابت نمي رسد.[8]

---------------------------
1. يس/82
2. علامه مجلسي، بحارالانوار، ج 93، ص 323.
3. علامه مجلسي، بحار الانوار، ج 93، ص 368.
4. شيخ حر عاملي، مستدرك الوسايل، ج 5، ص 269.
5. شيخ كليني، كافي، ج 2، ص 509.
6. همان، ص 487.
7. شيخ كليني، كافي، ج 2، ص 511.
8. نهج البلاغه، ص 534.

[soheil_g]

آثار و فوائد دعا

1. جلب روزي:
خداوند روزي دهنده تمام مخلوقات است اما با دعا مي‌توان نعمتهاي بيشتر و بهتري به سوي خود جلب كرد.
پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايند: »رزق و روزي به عدد قطرات باران از آسمان بر زمين نازل مي‌شود تا هر كس به اندازه خود دريافت كند، لكن خداوند زياده دهنده است پس از فضل خداوند نعمتهاي بيشتري درخواست كنيد.

3. دفع بلا:
امام سجاد ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند: دعا و بلا با هم هستند تا روز قيامت و دعا بلا را دفع مي‌كند حتي در حاليكه نزول بلا قطعي شده باشد.
و حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند: » امواج بلا را با دعا دفع كنيد.

4. تقويت روحيه احساس مسئوليت نسبت به جامعه:
دين اسلام همه ابعاد زندگي اجتماعي و فردي انسان را مورد توجه قرار داده است. همه افراد را نسبت به يكديگر و جامعه مسئول مي‌داند و اين مسئوليت را در قالب امر به معروف و نهي از منكر به عنوان يكي از فروع دين واجب كرده است و يكي از شرايط استجابت دعا را اين وظيفه مي‌داند. همانطور که اميرمؤمنان علی عليه السلام مي‌فرمايند:» امر به معروف و نهي از منكر كنيد تا خداوند دعايتان را مستجاب كند.

5. شفاي دردها:
امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند: »دعا كنيد چرا كه دعا شفا دهنده دردهاست

6. به دست آوردن منزلت نزد خدا:
امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند: »نزد خداوند متعال، مقام و منزلتي هست كه كسي به آن نمي‌رسد مگر با درخواست و دعا

7. نجات از دوزخ:
رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايند: » در قيامت امر مي‌شود عده‌اي را به جهنم ببرند ، خداوند به مالك جهنم مي‌فرمايد: به آتش بگو پاهايشان را نسوزاند چونكه با آن به مساجد مي‌رفتند، صورتشان را نسوزاند به خاطر وضو گرفتنشان و دستهايشان را نسوزاند چون هنگام دعا دستها را بالا مي‌گرفتند...

8. محبوبيت نزد خدا:
انجام هر عبادتي انسان را محبوب درگاه حق تعالي مي‌كند و دعا يكي از آن عبادات و بلكه افضل آن است. خداوند در قرآن كريم از حضرت ابراهيم به خاطر دعاكردنش تعريف و تمجيد مي‌كند .ان ابراهيم لحليم اوّاه منيب«(هود/75) امام باقر ـ عليه السّلام ـ در بيان اين آيه مي‌فرمايند:» اواه كسي است كه بسيار دعا مي‌كند.

التماس دعا

[soheil_g]

دیگرآثار و بركات دعا

دعا به درگاه ایزد متعال آثار و بركات ویژه‏اى دارد كه به چند نمونه از آن‏ها اشاره مى‏شود:

1. رهایى از غربت و بیگانگى:
دعا انسان را از انزواى درون بیرون آورده، به جمع پیوند مى‏زند و آن در حقیقت، همدم شایسته‏اى است كه تنهایى و غربت وحشتناك را به انس و الفت مبدّل مى‏سازد؛ زیرا شخصى كه در حال نیایش است، نه تنها خود را تنها نمى‏بیند، بلكه با چشم دل مى‏یابد كه در آن حالات عرفانى، مجموعه كائنات با او هم‏نوا هستند؛ چه آن‏كه به فرمایش قرآن كریم، هرموجودى تسبیح و حمد او مى‏گوید، ولى شما تسبیح آن‏ها را نمى‏فهمید.(1)

عالم هستى یكپارچه در حال تسبیح و تحمید خداست. هر موجودى به نوعى، به حمد و ثناى حق مشغول است. منتها افراد غافل و لااُبالى نمى‏توانند آن را درك كنند. فقط اهل پرستش و دعا هستند كه از روى عشق و محبت و با سوز و گداز، او را مى‏خوانند و این صدا را به گوش و جان مى‏شنوند.

2.مایه آرامش دل:
دعا و ذكر خدا باعث آرامش روح و روان مى‏گردد و دل انسان تنها با یاد خدا آرام مى‏گیرد
مولاى متّقیان على علیه‏السلام فرمودند: «خداوند سبحان ذكر و یاد خود را صیقل‏دهنده و روشنایى دل‏ها قرار داده است.» (2)

3.وسیله تقرّب انسان به خدا:
بالاترین آرزوى انسان رسیدن به خداست ( البته لازم به ذکر است که الوصول الی الله خودش نیاز به شرح مفصلی دارد) و انسان فطرتا دوست دارد از محبوبیت او برخوردار گردد.
همواره در تكاپوى این معناست كه فرصتى پیش آید تا با تمسّك به وسایل تقرّب به خدا، به مقصودش نایل گردد. دعا بهترین وسیله‏اى است كه در رسیدن به این مهم، كمك شایانى مى‏كند.

امام صادق علیه‏السلام مى‏فرمایند: «بر شما باد به دعا؛ زیرا چیزى مانند آن باعث نزدیكى انسان به خدا نمى‏گردد.»(3)
این از آن روست كه انسان به واسطه دعا و نیایش، رو به سوى خدا مى‏آورد و فاصله‏ها را كم مى‏كند و حجاب‏ها را كنار زده، خویشتن را از قید و بند بندگى شیطان و نفس امّاره مى‏رهاند و از هلاكت و سقوط حتمى نجات مى‏بخشد.

نیایش و دعاست كه خدامحورى را در زندگى انسان به عنوان یك اصل خدشه‏ناپذیر در آورده و همه خواست‏ها و نیازها و خُلق و خوى‏ها را بر گرد محور او قرار مى‏دهد و از آنچه باعث اعراض و رویگردانى و قطع عنایت حضرت بارى تعالى است، به شدت اجتناب مى‏دهد.

4. بهترین وسیله بازیابى خود:
بدون تردید، هنگامى كه انسان به مادیات و لذّت حاصل از آن مشغول باشد و همواره در جهت ثروت‏اندوزى و جاه‏طلبى و بى‏بندوبارى گام بردارد، به تدریج خدا را، كه مبدأ آفرینش موجودات است، فراموش كرده و از تذكّر و یادآورى او غفلت مى‏ورزد و بالمآل، خود واقعى خویش را فراموش مى‏كند.

با دعاست كه انسان خود واقعى خویش را، كه پرتوى از عالم ربوبى است، باز مى‏یابد و هر چه توجه او به خدا بیشتر مى‏شود، به همان نسبت با خود آشنا مى‏گردد و او را از غفلت و بى توجهى نجات داده، جانى تازه و آرامشى ویژه به او مى‏بخشد.

در دعا و نیایش است كه انسان خود را آن‏گونه كه هست، مى‏بیند، به نقص و عیب خویش آگاه مى‏گردد و مانع این مى‏شود كه در او «خودپندارى» جایگزین «خود حقیقى» شود و هرگز این دو را با یكدیگر خلط نكرده، پیوسته از هم تمیز دهد.
ویلیام جیمز درباره دعا ونیایش مى‏گوید: «انگیزه نیایش و دعا نتیجه ضرورى این امر است كه در عین اینكه درونى‏ترین قسمت از خودهاى اختیارى و عملى هر كس خودى از نوع اجتماعى است، با وجود این، مصاحب كامل خویش را تنها در جهان اندیشه مى‏تواند پیدا كند. اغلب مردم، خواه به صورت پیوسته، خواه تصادفى، در دل خود به آن رجوع مى‏كنند. حقیرترین فرد در روى زمین با این توجه عالى، خود را واقعى و با ارزش مى‏كند.»(4)

------------------
1) اسراء: 44.
2) سید رضى، نهج‏البلاغه، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى، 1372، خ 213.
3) محمدبن یعقوب كلینى، اصول كافى، تهران، اسوه، ج 2، ص 212.
4) مرتضى مطهرى، سیرى در نهج‏البلاغه، قم، دارالتبلیغ اسلامى، 1354، ص 33.

التماس دعا