اسم من «علف هزار چشم» است.

[!MAHSA!]

فارسي من علف هزار چشم است، مرا از آن جهت هزار چشم مي‏گويند كه روي برگهاي من تعداد زيادي غدد شفاف قابل عبور نور بوده، و اينطور به نظر مي‏رسد كه داراي سوراخهاي ريزاست.به من سبزي يوحنا، نار قيصر، تاكسير، حشيشةالجزاير و هوفاريقون هم مي‏گويند. و اين روزها عده‏اي مرا علف چاي مي‏گويند. من در كرج، راه چالوس، دره عمارلو، بين كبوتر چاك و پاك‏وه، آذربايجان، رضائيه، ديلمان، قره داغ، جنگل علي‏بلاغ، گياهان، طالش، خراسان، بروجرد، كوه الوند، نهاوند و نواحي البرز مي‏رويم من صد و هشتاد گونه دارم كه سه نوع آن در داروسازي سنتي ايران به اسامي «هوفاريقون» كوچك بزرگ و متوسط وارد شده است. غدد شفاف من محتوي شيره قرمز رنگ مايل به قهوه‏اي است. گل من شبيه ديهيم است، و در اواخر ارديبهشت تا مهرماه ظاهر مي‏شود و منظره زيبايي به گياه مي‏دهد و سرشاخه‏هاي گلدار گياه من داراي عطر و تانني شبيه تانن چاي مي‏باشند كه مقدار آن به دوازه درصد مي‏رسد، و علاوه بر داشتن مواد موثر دارويي، داراي ماده قرمز رنگي نيز مي‏باشد. اين ماده رنگي در ميوه من هم زياد است، سرشاخه‏هاي گلدار مرا بايستي در اوايل گل دادن كه گلها هنوز تازه بوده، و پلاسيده نشده است چيد. در اين هنگام طعم آن تلخ، قابض و كمي شور است. اگر بين انگشتان آن را بفشاريد عطري از آن به مشام مي‏رسد. اين سرشاخه‏ها را پس از چيدن بايد با نخي به هم بسته و روي طناب آويزان نمايند تا خشك شود و گلها طعم زيبا و رنگ خود را مدتي حفظ نمايند. دمكرده سرشاخه‏هاي گلدار من شبيه چاي بوده، و نيرو بخش، صفرابر، ضد عفوني مي‏كند و چون از راه ادرار دفع مي‏شود، در راه خود مجاري ادرار را ضد عفوني مي‏كند و به ادرار رنگ قرمز مي‏دهد. برگ و ميوه من ضد نزله، تب‏بر و ضد كرم بوده ضماد برگ من زخمها را التيام مي‏دهد، و براي درمان كمي اشتها، اسهال ساده، قولنج كبدي و كليوي، يرقان، استسقا، سنگ كليه و مثانه: نزله‏هاي ششي، سل، تنگ‏نفس، كم‏خوني دختران، هيستري، ميگرن، تشنج، عدم تعادل عصبي، سياتيك، بواسير، كرم روده و رفع ترشحات زنانه تجويز مي‏شود. ضمنا براي معالجه بي‏اختياري ادرار، حركت و راه رفتن در خواب، سردرد و نفخ آن را توصيه مي‏نمايند. روغن قرمزي كه از گل من مي‏گيرند، بهترين دارو براي درمان زخمهاي جلدي، تاول و سوختگي است و چون اين روغن خاصيت بي‏حس كننده موضعي دارد، براي رفع ناراحتيهاي سوختگي بسيار مفيد است، و التهاب را تسكين مي‏دهد و از تاول كردن و چركي شدن و ناسور جلوگيري مي‏كند، ماليدن آن براي تسكين دردهاي روماتيسم و تقرس مفيد است و در ضمن براي معالجه كوبيدگي اعضا، خون مردگي، در رفتگي، درد كمر و حتي براي عرق النساء هم مفيد مي‏باشدزياده‏روي در خوردن من خوب نيست، زيرا محرك سلسله اعصاب بوده، و تشنج‏آور است و حيواناتي كه از علف من چرا مي‏كنند، دچار عوارض جلدي مي‏شوند، خوردن عصاره من چهل روز پي در پي جهت نقرس و سياتيك نافع است. خوردن ميوه من جهت كزاز و باز شدن گرفتگي معده و كبد و روده‏ها و بازشدن ادرار و عادت ماهانه مفيد مي‏باشد. حمول ميوه من جهت باز شدن ادرار، حيث سودمند است، رنگي در ميوه من هم زياد جهت سياتيك مجرب است. خوردن برگ من با سداب، جهت درمان تب ربع نافع است. ضماد برگ من جهت جراحات سخت و بدخيم سودمند مي‏باشد. پاشيدن گرد كوبيده برگ من جهت خشك كردن زخمهاي چركي متعفن بي‏نظير است.
مقدار خوراك من به طور دمكرده 20 تا 30 در هزار يك فنجان قبل از هر غذا مي‏باشد.
روغن گل هزار چشم‏
براي تهيه روغن من بهترين راه اين است كه گلهاي مرا بدون كاسبه و دمگل 25 گرم گرفته و در نيم ليتر روغن زيتون مخلوط كرده، در شيشه‏اي بريزيد و بعد پانزده روز در جاي گرم براي آفتاب بگذاريد و سپس صاف كرده و به كار بريد. اين روغن ضد عفوني كننده و مسكن قوي بوده، و ماليدن آن بر روي زخم سبب پيدايش گوشت و پوست نو مي‏باشد و ضمنا مي‏توان در مواقع گرفتگي غير ارادي بدن و درد شكم هشت قطره از اين روغن را روي يك حبه قند چكاند و ميل نمود.
براي رفع بي‏اختياري ادرار بهتر است دو گرم سرشاخه مرا به دو گرم آويشن دم كرده و نوشيد.
علف هزار چشم بزرگ‏من نوع بزرگ علف هزار چشم هست. طول گياه من 40 سانتي متر و گاهي بيشتر است، اعراب به من «رمان الانهار و عربيه» مي‏گويند، و در كتب مرا «هوفازيقون كبير» ناميده‏اند. من در شمال ايران مانند گيلان بين رودبار و رشت گرگان، خراسان، راه چالوس و كرج، دره تالار و بعضي از مناطق مازندران مي‏رويم. گياه من بزرگتر از انواع ديگر هزار چشم بوده و برگهاي من شبيه برگ نعناست. ساقه‏هاي من سرخ و گلهاي من زردرنگ و بذر من در غلافي شبيه خشخاش است. مرا به علت داشتن گلهاي درشت و قشنگ در گلخانه‏ها پرورش مي‏دهند. برگهاي من درشت و بدون دم و بيضي و قلبي شكل است و اين بهترين وسيله براي تشخيص من است.
ميوه من مسهل صفرا و سوداي سوخته است، و از اعضاي مختلف من مانند انواع ديگر هزار چشم در داروسازي استفاده مي‏شود. ضماد برگ به شده من براي رفع سوختگي و زخمهاي بزرگ به كار مي‏رود و پادزهر سموم مي‏باشد.

[!MAHSA!]