زردچوبه و خواص آن

[!MAHSA!]

زردچوبه گياهي است علفي، پايا و داراي ريزوم هايي که از آن ساقه ي هوايي به ارتفاع يک تا يک و نيم متر خارج مي شود. برگ هاي اين گياه در قاعده ي ساقه، تقريباً غلاف دارد و در بالاي ساقه، بدون غلاف هستند. ساقه ي گل دار از بين برگ ها خارج شده و به رنگ سبز مايل به زرد يا زرد است. قسمت مورد استفاده، ريزوم ها است که کشت کاران پس از کندن و بيرون آوردن آن از زمين، ريشه هاي فرعي را جدا کرده و پس از شست و شو، در آفتاب، خشک مي کنند؛ سپس به مصرف مي رسانند. زردچوبه در ايران نمي رويد و جزء اقلام وارداتي است.
تاريخچه:

زردچوبه طعمي تلخ و تند دارد و از اجزاي اصلي پودرهاي کاري و برخي از انواع خردل است. پودر و اولئورزين زردچوبه در صنعت آشپزي به عنوان طعم دهنده ي غذا، بسيار استفاده مي شود. زردچوبه در طب آسيايي، از گذشته هاي دور کاربرد داشته است. در طب چيني، براي درمان مشکلات متفاوتي نظير بواسير و نفخ، به کار مي رفته، هم چنين به شکل ضماد و پماد به عنوان مسکن و براي درمان عفونت هاي قارچي نظير کچلي، به طور موضعي کاربرد داشته است. از زردچوبه براي کنترل زردي و هپاتيت، و از روغن آن نيز گاهي در عطر سازي استفاده مي شود.
منبع جغرافيايي:مهم ترين خاصيت زردچوبه، خاصيت صفرا آوري آن است. از ديگر خواص آن اثرات ضد التهاب، ضد سموم بعضي مارها، ضد سموم کبدي، ضد باکتري، ضد سرطان، ضد نفخ و مقوي معده هستند.
شرح بعضي خواص مهم آن عبارتند از:
خاصيت ضد اکسيدان:
اين خاصيت مربوط به هر دو دسته مواد محلول در آب و چربي آن است. اين خاصيت زردچوبه قوي تر از ويتامين E است.
خاصيت ضد سرطان:
اين خاصيت را مربوط به اثرات ضد اکسيدان مستقيم يا از طريق خنثي کردن راديکال هاي آزاد و يا خنثي کردن بعضي از مواد موثر کارسينوژن مي دانند که در آزمايشات داخل و خارج از بدن به اثبات رسيده است.
خاصيت ضد ورم:
خاصيت ضد ورم زردچوبه مشابه اثر کورتيزون يا فنيل بوتازون است.
زردچوبه و بيماري قلبي – عروقي:
زردچوبه داراي خاصيت کاهش کلسترول و جلوگيري از چسبندگي پلاکت ها است.
زردچوبه و کبد:
از نظر محافظتي اثراتي شبيه به گلي سريزين يا سيلي مارين را ايجاد مي کند.
روده اي – معده اي:


زردچوبه در نواحي گرم آسيا و آفريقا کشت مي گردد. بيشترين صادرات اين محصول از کشورهاي هند، اندونزي و چين صورت مي گيرد.

ترکيبات مهم:

مهم ترين ترکيبات زردچوبه پيگمان هاي زرد رنگي، از دسته کورکومينوزيدها هستند. اين مواد به ميزان 3 تا 5 درصد زردچوبه را تشکيل مي دهند و ترکيبات اصلي آن شامل کورکومين و دزوکسي کورکومين هستند.
ترکيبات ديگر شامل اسانس به ميزان 3 تا 7 درصد است که مهم ترين مواد آن شامل بيس آبولن، گواين، ژرماکرن، تورمرون، زينجيبرن و کورلون هستند.
با توجه به مقادير متفاوت مشتقات بيس آبولن در گونه هاي مختل زردچوبه، مي توان گونه هاي مختلف آن را تشخيص داد.
چون ترکيبات و در نتيجه خواص گونه هاي مختلف زردچوبه تا حد زيادي به هم شبيه هستند، لذا از ريزوم سه گونه ديگر از جمله Curcuma phaeocaulis , Curcuma kwangsiensis Curcuma wenyujin به عنوان زردچوبه استفاده مي شود.

عوارضي جانبي:

مطالعات روي کشت سلول نشان مي دهد که کورکومينوزيدها مي توانند اثرات سيتوتوکسيک (کشنده ي سلول) داشته باشند؛ ولي اين موضوع در اثر مصرف زردچوبه در انسان گزارش نشده است.
همين مواد ممکن است باعث تغييرات شکل زخم معده شوند.

[!MAHSA!]

خواص زردچوبه بر اثر حرارت و به مرور زمان كاهش می‌یابد
یك متخصص تغذیه گفت: بخشی از اثرات زردچوبه مربوط به اسانس آن است به همین علت خواص زردچوبه بر اثر حرارت و به مرور زمان كاهش می‌یابد.
مرتضی صفوی افزود: زردچوبه از پیگمان‌های زرد رنگ، از دسته كوركومینوزیدها تشكیل شده است.
وی گفت: زردچوبه ضد آمیب، ضد درد، ضد اسید معده، ضد آرتریت، ضد باكتری، پادزهر آرسنیك، ضد ادم، ضد حساسیت، ضد سرطان، ضد تب، ضد عفونی كننده، ضد اسپاسم، ضد تومور، ضد زخم معده و ضد نفخ است.
این متخصص تغذیه اضافه كرد: از دیگر خواص زردچوبه می‌توان به قابض بودن، ادرارآور، خلط آور، محافظ معده، بندآورنده خون، محافظ كبد، كاهش دهنده چربی خون و مقوی معده اشاره كرد.
صفوی گفت: برای نگهداری زردچوبه نباید از ظروف پلاستیكی استفاده كرد. بهترین ظروف برای نگهداری آن ظروف آلومینیومی و شیشه‌های رنگی (قهوه‌ای) است. هم چنین در ظرف باید كاملاً بسته باشد.
وی افزود: ریشه و ریزوم زردچوبه كه پودر نشده است در برابر حرارت مقاوم‌تر از پودر آن است، ولی چون اكثراً پودر زردچوبه در بازار به فروش می‌رسد، برای نگهداری طولانی مدت آن بهتر است در جای خنك نگهداری شود.
این متخصص تغذیه اضافه كرد: بخشی از اثرات زردچوبه مربوط به رایحه (اسانس) آن است كه بر اثر حرارت و به مرور زمان كم می‌شود، لذا زردچوبه كهنه دارای خواصی كمتر از زردچوبه تازه است.