ضرورت ياد قيامت و عذاب الهي
اميرمؤمنان علي عليه‏السلام در سخناني راجع به شدت عذاب الهي و آتش دوزخ چنين مي‏فرمايد: «مردم! شما چونان مسافران در راهيد که در اين دنيا فرمان کوچ داده شديد. دنيا خانه اصلي شما نيست. پس به جمع‏آوري زاد و توشه بپردازيد. آگاه باشيداين پوست نازک تن، طاقت آتش دوزخ را ندارد. پس به خود رحم کنيد. شما مصيبت‏هاي دنيا را آزموديد، آيا ناراحتي آدمي را بر اثر خاري که در بدنش فرورفته يا ريگ‏هاي داغ بيابان او را رنج داده ديده‏ايد؟ پس چگونه مي‏شود تحمل کرد که در ميان دو طبقه آتش، در کنار سنگ‏هاي گداخته، هم‏نشين شيطان باشيد؟ آيا مي‏دانيد وقتي مالک دوزخ بر آتش غضب کند، شعله‏ها بر روي هم مي‏غلتند و يکديگر را مي‏کوبند و آن گاه که بر آتش بانگ زند، ميان درهاي جهنم به هر طرف زبانه مي‏کشد».

انسان‏ها در پيشگاه الهي

در خطبه‏اي از نهج البلاغه اميرمؤمنان علي عليه‏السلام درباره زنده شدن انسان‏ها در روز قيامت و حاضر شدن آنها در محضر الهي براي پاسخگويي اعمالشان چنين آمده است: «... تا آنجا که امور زندگاني پياپي بگذرد و روزگاران سپري شود و رستاخيز برپا گردد. در آن زمان، انسان‏ها را از شکاف گورها و لانه‏هاي پرندگان و خانه درندگان و ميدان‏هاي جنگ بيرون مي‏آورند و آنها با شتاب به سوي پروردگار مي‏روند و به صورت دسته‏هايي خاموش و صف‏هاي آرام و ايستاده حاضر مي‏شوند.چشم بيننده خدا آنها را مي‏نگرد و صداي فرشتگان به گوش مي‏رسد. در آن هنگام، انسان لباس نياز و فروتني مي‏پوشد و مي‏بيند که درهاي حيله و فريب بسته شده و آرزوها قطع گرديده است. دل‏ها آرام و صداها آهسته است و عرق از گونه‏ها چنان جاري است که امکان حرف زدن نيست. اضطراب و وحشت همه را فرا گرفته، بانگي رعدآسا و گوش‏خراش، همه را لرزانده، به سوي پيشگاه عدالت براي دريافت کيفر و پاداش مي‏کشاند».

توصيف بهشت و جهنم

در سخناني از امام علي عليه‏السلام در توصيف بهشت و جهنم چنين آمده است: «خداوند، فرمانبرداران و اهل طاعت را در جوار رحمت خويش جاي دهد و در بهشت جاويدان قرار دهد؛ خانه‏اي که مسکن گزيدگان آن هرگز کوچ نکنند وحالات زندگي آنان تغيير نپذيرد. در آنجا دچار ترس و وحشت نشوند و بيماري‏ها در ايشان نفوذ نخواهد کرد. خطراتي دامنگيرشان نمي‏شود و سفري در پيش ندارند تا از منزل به منزل ديگر کوچ کنند. اما گنهکاران را در بدترين منزلگاه درآورد و دست و پاي آنها را با غل و زنجير به گردنشان درآويزد؛ چنان که سرهايشان به پاها نزديک گردد. جامه‏هاي آتشين بر بدنشان پوشاند و در عذابي که حرارت آتش آن بسيار شديد و صداي شعله‏ها هراس‏انگيز است، قرار دهد؛ جايگاهي که هرگز از آن خارج نگردد و براي اسيران آن غرامتي نپذيرند».

براي غير دنيا آفريده شده‏ايد

اميرمؤمنان علي عليه‏السلام در خطبه‏اي مردم را به موقتي بودن زندگي دنيا توجه داده است و مي‏فرمايد: «اي مردم! دنيا سراي گذر و آخرت خانه جاويدان است. پس از گذرگاه خويش براي سر منزل جاودانه توشه برگيريد و پرده‏هاي خود را در نزد کسي که بر اسرار شما آگاه است، پاره نکنيد. پيش از آنکه بدن‏هاي شما از دنيا خارج گردد، دل‏هايتان را خارج کنيد. شما را در دنيا آزموده‏اند و براي غير دنيا آفريده‏اند. کسي که بميرد، مردم مي‏گويند: چه باقي گذاشت، اما فرشتگان مي‏گويند: چه پيش فرستاد؟ خدا پدرانتان را بيامرزد، مقداري از ثروت خود را جلوتر بفرستيد تا در نزد خدا باقي ماند و همه را براي وارثان مگذاريد که پاسخگويي آن بر شما واجب است».

فراهم نمودن زاد و توشه

در فرمايشي از اميرمؤمنان علي عليه‏السلام خطاب فرزند گرامي‏شان امام مجتبي عليه‏السلام درباره ضرورت توجه به منازل مختلفي که پس از مرگ در پيش روي انسان است و نيز تلاش و کوشش در راه فراهم آوردن زاد و توشه براي اين مسافرت بسيار مهم چنين آمده است: «بدان! راهي پر مشقت و بس طولاني در پيش روي داري و در اين راه، بدون تلاش بايسته و فراوان و زاد و توشه و سبک کردن بار گناه، موفق نخواهي بود. بيش از تحمل خود بار مسئوليت بر دوش منه که سنگيني آن براي تو عذاب‏آور است. اگر مستمندي را ديدي که توشه‏ات را تا قيامت مي‏برد و فردا که به آن نياز داري به تو باز مي‏گرداند، کمک او را غنيمت بشمار و زاد و توشه را بر دوش او بگذار و اگر قدرت مالي داري، بيشتر انفاق کن و همراه او بفرست؛ زيرا ممکن است روزي در رستاخيز در جست‏وجوي چنين فردي باشي و او را نيابي. به هنگام بي‏نيازي، اگر کسي از تو وام خواهد، غنيمت بشمار تا در روز سختي و تنگدستي به تو باز گرداند. بدان که در پيش روي تو، گردنه‏هايي وجود دارد که در آن، حال سبکباران به مراتب بهتر از سنگين‏باران است».ناگهاني بودن مرگ
يکي از ويژگي‏هاي مهم مرگ، ناگهاني بودن آن است. هيچ کس نمي‏داند چه روز و چه ساعتي اجل او فرا مي‏رسد و از اين دنيا رخت بر مي‏بندد. چه بسيار افرادي که در کمال سلامت روز را شروع کردند و تا غروب آن روز اجلشان فرا رسيد، در حالي که هيچ کس احتمال چنين اتفاقي را نمي‏داد. از اين رو انسان بايد هميشه آمادگي لازم را براي مسافرت آخرت داشته باشد. در فرمايشي از اميرمؤمنان عليه‏السلام آمده است: «چه بسيار کساني که در آغاز روز بودند و به شامگاه نرسيدند و چه بسيار کساني که در آغاز شب بر اوحسد مي‏بردند و در پايان شب عزاداران به سوگش نشستند».