نظامی گنجوی

[!MAHSA!]

در مدح شروانشاه اختسان بن منوچهر سر خیل سپاه تاجداران سر جمله جمله شهریاران خاقان جهان ملک معظم مطلق ملک الملوک عالم دارنده تخت پادشاهی دارای سپیدی و سیاهی صاحب جهت جلال و تمکین یعنی که جلال دولت و دین تاج ملکان ابوالمظفر زیبنده ملک هفت کشور شروانشه آفتاب سایه کیخسرو کیقباد پایه شاه سخن اختسان که نامش مهریست که مهر شد غلامش سلطان به ترک چتر گفته پیدا نه خلیفه نهفته بهرام نژاد و مشتری چهر در صدف ملک منوچهر زین طایفه تا به دور اول شاهیش به نسل دل مسلسل نطفه‌اش که رسیده گاه بر گاه تا آدم هست شاه بر شاه در ملک جهان که باد تا دیر کوته قلم و دراز شمشیر اورنگ نشین ملک بی‌نقل فرمانده بی‌نقیصه چون عقل گردنکش هفت چرخ گردان محراب دعای هفت مردان رزاق نه کاسمان ارزاق سردار و سریر دار آفاق

[!MAHSA!]

طاب زمین بوس

ای عالم جان و جان عالم		دلخوش کن آدمی و آدم
تاج تو ورای تاج خورشید		تخت تو فزون ز تخت جمشید
آبادی عالم از تمامیت		و آزدی مردم از غلامیت
مولا شده جمله ممالک		توقیع ترا به (صح ذلک)
هم ملک جهان به تو مکرم		هم حکم جهان به تو مسلم
هم خطبه تو طراز اسلام		هم سکه تو خلیفه احرام
گر خطبه تو دمند بر خاک		زر خیزد از او به جای خاشاک
ور سکه تو زنند بر سنگ		کس در نزند به سیم و زر چنگ
راضی شده از بزرگواریت		دولت به یتاق نیزه داریت
میرآخوری تو چرخ را کار		کاه و جو ازان کشد در انبار
آنچه از جو و کاه او نشانست		چو خوشه و کاه کهکشانست
بردی ز هوا لطیف خوئی		وز باد صبا عبیر بوئی
فیض تو که چشمه حیاتست		روزی ده اصل امهاتست
پالوده راوق ربیعی		خاک قدم تو از مطیعی
هرجا که دلیست قاف تا قاف		از بندگی تو می‌

[*Croon*]

نظامی گنجوی

همه روز را روزگارست نام

یکی روز دانه‌ست و یک‌روز دام

به مور آن دهد کو بود مورخوار

دهد پیل را طعمهٔ پیل‌وار

همه کار شاهان شوریده آب

از اندازه نشناختن شد خراب

بزرگ اندک و خرد بسیار برد

شکوه بزرگان ازین گشت خرد

سخائی که بی‌دانش آید به جوش

ز طبل دریده برآرد خروش

مراتب نگهدار تا وقت کار

شمردن توانی یکی از هزار

جهاندار چون ابر و چون آفتاب

به اندازه بخشد هم آتش هم آب

به دریا رسد دُر فشاند ز دست

کند گردهٔ کوه را لعل بست

به حمدالله این شاه بسیار هوش

که نازش خرست و نوازش فروش

به اندازهٔ هر که را مایه‌ای

دها و دهش را دهد پایه‌ای

از آن شد براو آفرین جای گیر

که در آفرینش ندارد نظیر

سری دیدم از مغز پرداخته

بسی سر به ناپاکی انداخته

دری پر ز دعوی و خوانی تهی

همه لاغریهای بی فربهی

همین رشته را دیدم از لعل پر

ضمیری چو دریا و لفظی چو در

خریداری الحق چنین ارَجمند

سخنهای من چون نباشد بلند