هفت مرحله از زندگی حضرت محمد (ص)

[soheil_g]

زندگی حضرت محمد (ص) را به مراحل مکه و مدینه تقسیم می کنند. این تقسیم بندی به لحاظ ترتیب زمانی معتبر است و دو جنبه مهم از زندگی او را قبل و بعد از مهاجرت او که نقطه عطفی در تاریخ است نشان می دهد. این واقعه به لحاظ تاریخی حائز اهمیت است و آغاز تقویم اسلامی را نشان می دهد.
به علاوه, من معتقدم که مبارزه حضرت محمد (ص) طبیعتا" به هفت مرحله تقسیم می شود. هر مرحله یک جنبه از شخصیت او را متجلی می سازد و جلوه های متفاوتی از رسالت او را برجسته می سازد. مطالعه رسالت پیامبر به لحاظ مراحل مختلف و تجزیه و تحلیل دینامیک داخلی آن بسیار حائز اهمیت است چراکه این کار ارتباط داستانی با دنیای امروز برقرار می کند. از آنجایی که برای زندگی آن حضرت در مقایسه با دیگر پیامبران و رهبران مذاهب مهم دنیا مدارک بیشتری ارائه شده است , می توان به لحاظ تاریخی زندگی آن حضرت را تجزیه و تحلیل نمود.

در جستجوی نوردر دوره ای ازتاریکی : جستجوگران حقیقت
همانطور که در زندگی نامه آن حضرت ثبت شده است حضرت محمد (ص) سالها درباره ناهنجاری های اجتماعی فکر می کرد. جامعه ای که او در آن به دنیا آمده بود در حالتی از آشفتگی اخلاقی, مذهبی و اقتصادی به سر می برد. مقاومت در مقایسه کردن دنیای هفتم هجری و وضعیت اصول اخلاقی در دنیای امروز در آغاز هزاره جدید کار مشکلی است. زن و مرد هسته ای, خانواده ای که از یک زن و یک مرد به عنوان واحد اصلی جامعه تشیل شده بود به شدت در غرب تضعیف شده است. بهره برداری های جنسی وقیحانه در مطبوعات امری عادی است و آمیزش جنسی غیرقانونی چشم پوشی و حتی پذیرفته می شود. خشونت در خانه علیه زنان بچه ها و در خیابان بسیار معمولی است. سوء استفاده های مالی در همه جا دیده می شود و ایالات متحده آمریکا بزرگترین مصرف کننده های مواد مخدر در جهان را به خود اختصاص می دهد. الکلسیم به خصوص در میان دانشجویان کالج بسیار شایع است و تلاشهای ضعیفی برای مورد توجه قراردادن مسئله انجام می گیرد. بردگان آفریقایی که در آمریکا زندگی می کنند برای یک قرن و نیم است که آزاد گشته اند , با این همه عده زیادی در چرخه بی انتهای فقر و تبعیض نژادی گرفتارند که به نوبه خود نوعی از بردگی اقتصادی است. به خاطر نظامی که رشد بی رویه ثروت ر ا بدون تشویق توزیع مناسب مجاز می داند, اختلافات و بی عدالتی های اقتصادی یه میزان نگران کننده ای به رشد خود ادامه می دهند.
خصوصیات عالی بسیاری در جوامع غربی به خصوص در آمریکا وجود دارد مانند آزادی فکر, بیان وگردهمایی , برخوردی صبورانه نسبت به رفتارهای عجیب در ماهیت انسان ها وآرزو برای داشتن جامعه ای منصف و مهربان. این خصوصیت های آمریکاییان معمولی به هر حال همیشه در سیاست گذاران و رهبران سیاسی انعکاس نمی یابد. تجزیه و تحلیل اصول اخلاقی در جامعه امروزی در ذهن افراد دارای بینش سنگینی می کند. آنها می توانند از زندگی پیامبر(ص) الهام گیرند و به تسکین شخصی دست یابند. جامعه قبیله ای اعراب قرن هفتم که ساختار آن بر پایه طمع , عیاشی و خشونت استوار بود در زمان کوتاهی توسط پیامبر (ص)
به جامعه ای با یکی از والاترین استانداردهای اخلاقی در تاریخ تغییر یافت . همدردی, فروتنی , انفاق در راه خدا و مساوات طلبی جایگزین برخوردهای غرور آفرین قبیله ای ریشه دارنسبت به ثروت, خانواده و طبقه و رفتارهای خود محورانه شد. زنان برای اولین بار در تاریخ از حق و اعتبار برخوردار شدند و بخش ضعیف و آسیب پذیر جامعه مورد حمایت قرار گرفت . تمایلات جنسی از صحنه شهوترانی های عمومی محو شد و به امری شخصی و سالم تبدیل گشت. ثروت به صورتی در جامعه توزیع می شد که حتی فقیرترین بخش جامعه جان می گرفت و بندرت فقیری دیده می شد.

برحذر دارنده و تشویق کننده
در زمان یکی از سفرهای متفکرانه آن حضرت به غاری در نزدیکی مکه , حضرت محمد (ص) وحی دریافت کرد. وحی الهی تایید دوباره ای بر این حقیقت است که دانش الهی در راهنمایی خرد بشری که به لحاظ فطری محدود است ضروری می باشد. نکته حکیمانه این درک این است که او دریافت کننده وحی الهی است و عظمت این کار از مرعوب ساختن اوپیشی می گیرد. در آغاز او این پیام را فقط با خانواده نزدیک خود و تعداد کمی از حامیان وفادارش در میان گذاشت. این موضوع بسیار جالب توجه و مبرهن است که آن فرد که بعدها درصدر با نفوذترین مرد در تاریخ بشری قرار گرفت در آغاز کار خود دچار تردید و عدم اطمینان راجع به رسالتش شده بود. این اطمینان از طریق قرآن داده شد و اعتماد به نقس و حمایت همسرش خدیجه و یاران نزدیکش بود که حمایتی که او لازم داشت را فراهم نمودند - که مطمئنا" برای ما درسی است که کمتر انتقام جویی کنیم.

فرد خوشبین خویشتن دار
بعد بعدی زندگی او در تغییرات جدی با دعوت مردم به اسلام تجلی می یابد. این دعوت دشمنی قدرتهای متعصب جامعه را برانگیخت. تغییر همیشه تهدید کننده است و هر چقدر تغییربیشتر باشد خطرناک تر به نظر می رسد. این موضوع در مورد هر تغییری درسیستم های عامل تثبیت شده چه اقتصادی اجتماعی و یا چه رفتاری صدق می کند. این مورد همچنین در مورد تغییرات رفتار شخصی مثل پوشیدن لباسهای زننده , بی بند و باری جنسی و مصرف مشروبات الکی مصداق
پیدا می کند.تغییر برخوردهایی که به افتخار در ثروت و کشور یا طبقه و رنگ پوست اعتبار می بخشند بسیار مشکل است. تعجبی ندارد که تلاش برای ایجاد تغییر زندگی را تهدید کننده ساخته است. حضرت محمد (ص) در موقعیت های بسیاری زندگی خود را برای جامعه مسلمان تازه متولد شده که در خطر اضمحلال کامل به سر می برد صرف کرد. تحمل و شکیبایی هنگام برخورد با ناملایمات ویژگی برجسته این مرحله می باشد. صبر و خویشتنداری که حضرت محمد (ص) در این مرحله نشان داد تبدیل به منبعی از قدرت برای بسیاری از مسلمانان شد که به خاطر شرایط به ظاهر مایوس کننده دچار سردرگمی شده بودند.

رهبر چندگانه
مهاجرت که شروع مرحله بعد را نشان می دهد در برگیرنده برنامه ریزی و اجرای دقیق می باشد. او نشان داد که کمک به خود و اتکا بر خداوند با هم حرکت می کنند و هر دو برای موفقیت لازم و ضروری هستند. زمانی که توسط مردم مدینه به رهبری آن شهر در آمد, او جلوه دیگری از شخصیتش را متجلی ساخت : توانایی برای ایجاد جامعه ای چندگانه به طوری که گروه های قبیله ای و مذهبی همه از حقوق مساوی و احترام برخوردار باشند. در زمان واقعا" کوتاهی بعد از مهاجرت به مدینه حضرت محمد (ص) ثابت کرد که اوقادر است که در میان بخشهای مختلف با ایجاد استانداردهای نمونه همکاری دربین آنها اتحاد و یکپارچگی ایجاد کند. او راهی بدون دردسر با رهبری که همیشه مورد اذیت وآزار قرار می گرفت و مسئولیتهای زیاد در اجرای عدالت داشت بوجود آورد. قانون مدینه که قوانین زندگی در جامعه ای چندگانه وضع می کند مدرکی است که باید آن را با دقت مطالعه کرد و باید مو به مو در دنیای چند مذهبی و چند فرهنگی امروز اجرا کرد.

مبارزی شجاع که تمایلی به جنگیدن نداشت
بعد از یک وقفه کوتاه, رسالت او ایجاب می کرد که برای بقاء مبادرت به جنگ کند. این سه جنگ در عرض چهار سال به نامهای بدر, احد و احزاب علاوه بر اینکه خطر جانی برای او داشت باید شدیدا" آشفته شده باشد و وقت و انرژی زیادی صرف نماید. با این وجود ساختن جامعه ادامه پیدا می کرد.

به یاد داشتن این مطلب حائز اهمیت است که اگرچه با دشمنان تهاجمی بسیاری مواجه می گشت , حضرت محمد(ص) و یارانش هرگز به فکر جنگ یا تحریک افراد به انجام آن نیفتادند. حضرت محمد (ص) و مسلمانان در این جنگها با شیوه ای عظیم به جنگ مبادرت ورزیدند و از صدمه وارد کردن به افراد
بی گناه اجتناب می کردند و از حداقل نیروی مورد نیاز استفاده می کردند. قرار نبودبه زنان , کودکان و افراد غیرجنگجو صدمه ای وارد شود. زمانی که دشمن دست از جنگ کشید , قرار شد که از طرف دشمن به او پناه داده شود. ضربه زدن از روی عصبانیت حتی هنگام جنگ ممنوع بود. او از استراتژی های میتکرانه
در جنگ بهره می برد مانند استفاده از سنگر به عنوان وسیله دفاعی. هنگام حفر سنگر او فعالانه شرکت می کرد. او غالبا" با همسنگران و مشورت می کرد و از نظر جمع (اجما) حتی اگر بعضی اوقات برخلاف قصاوت او بود پیروی می کرد.

دولتمردی که متعالی و معلم بود
در طی مرحله بعد, او توانایی سازش پذیری در خود را نشان داد و مشخص ساخت که بینش و خرد در تحقق صلح حتی در شرایطی به ظاهر نامطلوب بهتر از دشمنی است. پیمان حدیبه را باید از نظر گذراند وباید در مذاکره با گروه رقیب آن موارد را رعایت کرد. مزیت صلح با قبیله قریص به دنبال این پیمان بسیار است و منجر به افزایش تصاعدی در تعداد مسلمانان شد.
این موضوع همچنین ایجاد جامعه ای نمونه و عادل را ممکن می سازد که با روشی منسجمانه عمل می کند. بر ثروت می توان افزود اما باید باید به طور منصفانه حتی در ظریف ترین ستون های نظام اقتصادی جامعه توزیع شود. این جامعه جامعه ای مساوات طلب با حقوق مساوی و عدالت برای همه است که با مشاوره دو جانبه اداره می شود تساوی در برابر قانون و حمایت از آسیب پذیر ترین افراد جامعه مانند زنان , کودکان, یتیمان, فقیران و بردگان.

همانطور که از حوادث مختلف این مرحله از زندگی آن حضرت نشان داده شد , حضرت محمد (ص) ثابت می کند که دولتمردی نمونه است. او در اختلافات میانجی گری می کند. موقعیتهایی که بالقوه بحران زا هستند را به آسانی فرو می نشاند و برای دو طرف دعوی این امکان را فراهم می آورد که مانند دو دوست یا هم پیمان از هم جدا شوند. او از ریسک کردن هراسی ندارد اما هرگز بی تابی نمی کند و به خاطر صلح سازش می کند. قاصدان پیامبر برای ملتهای دیگر با خود پیغام همکاری
می آورند به طوری که در جستجوی زمینه های مشترک هستند. زمانی که او قولی می دهد, او همیشه به قولش وفادار می ماند. اگر طرف دیگر زیر قولش بزند او هرگز از معیارهایی که برای حفظ تقدس قول لازم است روی بر نمی گرداند.

حاکم مهربان و رهبر معنوی
آخرین مرحله با فتح مکه آغاز می شود که نشانگر برنامه ریزی دقیق و استفاده از نیروی کوبنده برای دست یابی به پیروزی است بدون اینکه در صحنه نبرد هیچکدام از طرفهای درگیرجان خود را از دست دهند. حضرت محمد (ص) جذابیت و انسانیت چشمگیری هنگام پیروزی از خود نشان می دهد و یاران او در تاریخ بی نظیر هستند. او هنگام پیروزی فروتن , مهربان و بخشنده نسبت به حتی سرسخت ترین دشمنانش می باشد.
آخرین خطابه تغییرات اجتماعی , اقتصادی و اخلاقی را که در جامعه بوجود آمده است را تثبیت می نماید . و حال حاضر زمان آماده شدن برای آخر کار است.
تشریح رسالت , رشد و تکامل آن از جهاتی به مراحل مختلف زندگی انسان شباهت دارد. این مراحل مختلف نه فقط پیچیدگی رو به رشد رسالت بلکه بلوغ فزاینده اجتماعی که پیام خطاب به آنهاست را نشان می دهد. درک این اجتماع نسبت به زحمتی که باید برای انتقال موفقیت آمیز رسالت کشید افزایش می یابد. رسالت
پیامبر (ص) در بنیادی ترین تجزیه و تحلیل ها در تفسیر و ترویج ایدئولوژی قرآنی خلاصه می شود. این قرآن که حول محور معنویت می چرخد موضوعی ثابت در تمام مراحل زندگی اش باقی می ماند. قرآن راجع به حضرت محمد (ص) می فرماید " به راستی که پیامبر خدا برای شما نمونه ای عالی است ".(سوره 33 آیه 21). عایشه همسر پیامبر او را مظهر زنده قرآن می نامد. حضرت پیامبر (ص) میراث مکمل قرآن و سنت است که فیض و برکت ویژه ای برای ما محسوب می شود.
در گذر از زمانهایی , اختلافات بسیاری که در اعتقادات, سیاست, طرفداران اشخاص و خودخواهی ریشه داشت در میان پیروان اسلام رواج پیدا کرد. علیرغم بخشهای نامتعارف بسیار, پیام اصلی قرآن و تحقق آن در زندگی پیامبر زنده و موثر است و به راه خود در هموار کردن زمینه برای ایجاد آرامش معنوی, رضایت معنوی و نظم اجتماعی برای افراد بسیاری ادامه می دهد تا با این کار اسلام را تبدیل به مذهبی کند که در جهان سریعترین رشد را به خود اختصاص دهد.جاوید اختر مدیر اجرایی شیکاگواست که اين مركز در موسسه استراتژی و سیاست قرار دارد. او همچنین نویسنده کتاب " هفت مرحله از زندگی حضرت محمد (ص) است.

منبع