با توجه به پیچیدگی بروز سرطان و تنوع عوامل دخیل در بروز آن، متاسفانه راه قطعی برای پیشگیری کامل از سرطان شناخته نشده است مگر با حذف عضو مورد نظر، که در حالات خاصی انجام می شود و از بروز سرطان در آن عضو پیشگیری می گردد.

از طرفی با شناخته شدن عوامل سرطانزا و حذف یا تخفیف عامل سرطانزا می توان از شانس بروز آن کاست. در مواردی هم با مصرف دارو یا هورمون می توان از میزان بروز بعضی سرطان ها کاست. در کل تخمین زده می شود که می توان از بروز حدود یک سوم سرطان ها پیشگیری کرد که این روش با صرفه ترین راه کنترل سرطان است.

پیشگیری از سرطان در سه حالت مطرح می شود: پیشگیری اولیه یعنی پیشگیری در افراد عادی جامعه ، پیشگیری ثانویه یعنی پیشگیری در افرادی که در معرض شانس زیادی از نوع یا انواعی از سرطان قراردارند و پیشگیری ثالثیه یعنی پیشگیری از سرطان دوم، در بیماری که از یک سرطان جان سالم به در برده است.

حذف دخانیات:بزرگترین ریسک فاکتور قابل پیشگیری سرطان است که حدود 22% مرگ های ناشی از سرطان را باعث می شود. لیست انواع سرطان هایی که توسط دود دخانیات ایجاد می شود قبلا ذکر شد. 70% موارد سرطان ریه، به دخانیات نسبت داده می شود.

لازم به ذکر است سیگاری های دست دوم (کسانی که سیگاری نیستند ولی در اثر سیگار کشیدن دیگران دود اسنتشاق می کنند) و کسانی که تنباکو را می جوند نیز شامل این خطر می شوند و با قطع آن از شانس بروز آن می کاهند.

تغذیه مناسب:از آنجائیکه چاقی بعضی سرطان ها را افزایش می دهد(مثل سرطان مری، روده بزرگ، پستان، رحم و کلیه)، کاهش کالری غذا و پیشگیری از چاقی درکاهش میزان سرطان مؤثر است. درمقابل، مصرف سبزیجات و میوه های تازه اثر محافظتی دارد.

ورزش:
ورزش منظم به همراه غذای سالم می تواند از شانس بروز سرطان کم کند.

حذف الکل:
مصرف الکل شانس سرطان هایی مثل سرطان دهان، حلق، حنجره، مری، کبد، کولون و پستان را افزایش می دهد. ریسک سرطان با افزایش میزان مصرف الکل افزایش می یابد، بخصوص اگر همراه با مصرف دخانیات باشد شانس بروز سرطان دهان، حلق ، حنجره و مری خیلی زیاد می شود.

پیشگیری و کنترل عفونت ها:
تقریبا 22% مرگ های ناشی از سرطان در سرطان هایی است که به دنبال عفونت ها ایجاد شده اند. هپاتیت B وC در مورد سرطان کبد، ویروس پاپیلومای انسانی درمورد سرطان گردن رحم و هلیکوباکترپیلوری در مورد سرطان معده از این جمله اند. در بعضی کشورها انگل های شیستوزومیاز و فلوک به ترتیب باعث افزایش سرطان مثانه و مجاری صفراوی می شوند.

کاهش آلودگی محیط:
تخمین زده می شود که حدود 1-4% سرطان ها ناشی از آلودگی آب و هوا باشد. مثال هایی از آن عبارتند از آلودگی آب به ارسنیک و استفاده از زغال بعنوان سوخت در فضای بسته.

محافظت از آسیب اشعه های یونیزان:
اشعه های یونیزان باعث لوسمی و تعدادی تومورهای دیگر می شوند که در معرض قرار گرفتن در سنین جوانی بیشترین تاثیر را دارد. اشعه ناشی از گاز رادون که محصول تخریب اورانیوم می باشد و در محیط وجود دارد مهمترین عامل سرطان ریه بعد از دود دخانیات است که با تهویه مناسب محیط های بسته میزان آن کاهش می یابد.

در مصرف اشعه های طبی نیز باید احتیاط کرد که سود آن بیش از ضرر آن باشد. معمولا در بررسی های رادیولوژیک میزان اشعه خیلی کم است ولی با توجه به جمع شدن اثر اشعه های زمان های مختلف حد اقل میزان مورد نیاز باید بکار رود.

محافظت در برابر اشعه فوق بنفش موجود در آفتاب:
این اشعه انواع مهم سرطان پوست مثل ملانوم، کارسینوم بازال سل و اسکوموس سل را زیاد میکند. استفاده از محافظ های صورت و لباس مناسب در پیشگیری مفید هستند. پرهیز از در معرض قرار گرفتن در سنین کودکی مهم تر است.

پیشگیری دارویی:
تاموکسی فن و رالوکسی فن داروهایی هستند که برای کاهش سرطان پستان در بیماران با ریسک بالای سرطان پستان مصرف می شوند.

سلکوکسیب در کاهش میزان بروز پولیپ و سرطان کولون در بیماران با پولیپوز فامیلیال مؤثر است.13-cis retinoic acid در بیماران با سرطان های سر وگردن در کاهش بروز سرطان دوم مؤثر است.

جراحی:
در شرایطی که شانس بروز سرطان در یک یا چند عضو خیلی زیاد باشد ممکن است که عضو مورد نظر با جراحی برداشته شود مثل برداشتن روده بزرگ در پولیپوز فامیلیال یا در مراحل پیشرفته کولیت زخمی و یا برداشتن تخمدانها و پستانها در سندرم های افزایش ارثی سرطان تخمدان و پستان.