نگهداری از یک جوجه عروس هلندی تازه متولد شده، بهخصوص اگر والدینش قادر به انجام آن نباشند، نیازمند دقت و مراقبت فراوان است. در اینجا مراحل و کارهایی که باید انجام دهید به ترتیب و به طور کامل توضیح داده شده است:
۱. آمادهسازی محیط: خانه گرم و امن برای جوجه
اولین و مهمترین قدم، فراهم کردن یک محیط مناسب و پایدار برای جوجه است.
- جعبه نگهداری (Brooder):
- از یک جعبه کوچک و تمیز (مثل جعبه پلاستیکی یا آکواریوم کوچک) استفاده کنید.
- کف جعبه را با دستمال کاغذی تمیز، حوله بدون پرز یا پدهای مخصوص پرندگان بپوشانید. از پوشال چوب یا روزنامه استفاده نکنید، چون میتوانند مضر باشند.
- پوشش کف را روزانه یا به محض کثیف شدن، عوض کنید تا محیط تمیز و بهداشتی بماند.
- کنترل دما:
- روزهای ۱ تا ۵: دما باید بین ۳۴.۴ تا ۳۵.۵ درجه سانتیگراد (۹۴ تا ۹۶ درجه فارنهایت) باشد.
- کاهش تدریجی دما: با بزرگتر شدن جوجه و پردرآوردن آن، دما را به تدریج کاهش دهید. هر هفته حدود ۱ تا ۲ درجه سانتیگراد کم کنید تا به دمای اتاق (حدود ۲۴-۲۵ درجه سانتیگراد) برسید.
- منبع گرما: از یک لامپ حرارتی کموات (مثل لامپهای سرامیکی یا لامپهای قرمز مخصوص جوجهکشی) استفاده کنید. لامپ را در فاصلهای قرار دهید که دما در جعبه ثابت بماند. از دماسنج دقیق (ترجیحاً دیجیتال) برای نظارت مداوم بر دما استفاده کنید.
- نکات مهم: جوجهها نباید مستقیماً زیر نور شدید لامپ باشند. باید فضایی در جعبه باشد که جوجه بتواند در صورت گرمای زیاد، کمی از منبع حرارت دور شود. اگر جوجهها کنار هم جمع شدهاند و لرز میکنند، یعنی سردشان است. اگر له له میزنند یا بالهایشان را باز کردهاند، یعنی گرمشان است.
- کنترل رطوبت:
- رطوبت ایدهآل باید بین ۵۰ تا ۶۰ درصد باشد.
- میتوانید از یک دستگاه بخور سرد در نزدیکی جعبه استفاده کنید (مراقب باشید که محیط خیلی مرطوب و خیس نشود).
- قرار دادن یک ظرف آب کمعمق در نزدیکی منبع گرما نیز میتواند به افزایش رطوبت کمک کند.
- برای اطمینان از رطوبت مناسب، از یک رطوبتسنج (هیدروترموگراف) استفاده کنید.
- تهویه: مطمئن شوید که محیط دارای تهویه مناسب است اما بدون وزش مستقیم باد سرد.
۲. تغذیه: شیر مادر مصنوعی
تغذیه صحیح و به موقع، کلید بقای جوجههای تازه متولد شده است.
- غذای مخصوص جوجه سرلاکی (Hand-Feeding Formula):
- فقط از پودر سرلاک مخصوص جوجه پرندگان (ترجیحاً مارکهای معتبر) استفاده کنید. هرگز از غذای انسان، شیر گاو یا سایر غذاها استفاده نکنید.
- دستورالعمل روی بستهبندی سرلاک را با دقت دنبال کنید تا نسبت صحیح پودر به آب را رعایت کنید.
- دمای سرلاک: سرلاک باید در دمای ۳۸ تا ۴۰.۵ درجه سانتیگراد (۱۰۰ تا ۱۰۵ درجه فارنهایت) به جوجه داده شود. داغ بودن بیش از حد باعث سوختگی چینه دان میشود و سرد بودن بیش از حد باعث سوء هاضمه و بیحالی جوجه میشود. برای کنترل دما از دماسنج غذایی استفاده کنید.
- ابزار تغذیه:
- از سرنگهای مخصوص (بدون سوزن) یا قاشقهای کوچک سرلاکخوری استفاده کنید.
- سرنگهای ۱ یا ۲.۵ میلیلیتری برای جوجههای تازه متولد شده مناسبترند.
- تعداد و فواصل تغذیه:
- روزهای ۱ تا ۷: جوجههای تازه متولد شده نیاز به تغذیه بسیار مکرر دارند، تقریباً هر ۱ تا ۲ ساعت یکبار در طول روز و حتی در شب (تا زمانی که چینه دان کاملاً خالی شود).
- بررسی چینه دان: قبل از هر وعده غذایی، مطمئن شوید که چینه دان جوجه (برآمدگی زیر گردن) تقریباً خالی یا کاملاً خالی شده باشد. اگر چینه دان پر بود، صبر کنید تا خالی شود.
- مقدار: هر بار به اندازه کافی سرلاک بدهید تا چینه دان پر شود، اما بیش از حد فشار نیاورید و آن را بیش از اندازه کشیده نکنید.
- روش تغذیه:
- جوجه را به آرامی در دست بگیرید.
- نوک سرنگ را به آرامی در سمت چپ دهان جوجه قرار دهید و به سمت راست حلق او هدایت کنید (سمت راست چینه دان است).
- سرلاک را به آرامی و قطره قطره فشار دهید تا جوجه آن را قورت دهد. هرگز سرلاک را به زور تزریق نکنید.
- اگر جوجه غذا نخورد یا سرفه کرد، بلافاصله تغذیه را متوقف کنید.
- نظافت بعد از تغذیه:
- بعد از هر وعده، با یک پارچه نرم و مرطوب، اطراف نوک و صورت جوجه را تمیز کنید. باقی ماندن سرلاک روی پرها میتواند باعث تحریک پوست و رشد باکتری شود.
- تمام ابزار تغذیه را بلافاصله پس از استفاده با آب گرم و صابون کاملاً بشویید و استریل کنید تا از رشد باکتریها جلوگیری شود.
۳. بهداشت و نظافت: جلوگیری از بیماریها
رعایت بهداشت برای سلامتی جوجه حیاتی است.
- تمیز کردن محیط:
- بستر جعبه را حداقل روزی یک بار یا هر زمان که کثیف شد، تعویض کنید.
- جعبه نگهداری را به طور مرتب تمیز و ضدعفونی کنید.
- تمیز کردن جوجه:
- بعد از هر وعده غذایی، سر و نوک جوجه را از هرگونه سرلاک خشک شده پاک کنید.
- از حمام کردن جوجه در این سن خودداری کنید؛ مگر اینکه دامپزشک توصیه کند.
- شستن دستها: همیشه قبل و بعد از دست زدن به جوجه یا ابزار تغذیه، دستهای خود را کاملاً بشویید.
۴. نظارت و بررسی سلامت: علائم خطر
همیشه جوجه را با دقت تحت نظر داشته باشید و به هرگونه تغییر در رفتار یا ظاهر آن توجه کنید.
- بررسی چینه دان: مطمئن شوید که چینه دان به درستی هضم میشود و خالی میگردد. اگر سرلاک در چینه دان باقی میماند و هضم نمیشود، این نشانه مشکل است.
- مدفوع: مدفوع باید سالم و متناسب با سن جوجه باشد (معمولاً سبز تیره با مقداری ماده سفید). هرگونه تغییر در رنگ، قوام یا بوی مدفوع میتواند نشانه بیماری باشد.
- سطح فعالیت: جوجه باید هوشیار و پاسخگو باشد، حتی اگر بیشتر وقت را خواب باشد. بیحالی شدید، لرزش یا تشنج، علائم هشدار دهنده هستند.
- مشکلات تنفسی: له له زدن مداوم (بدون گرمای بیش از حد)، خس خس سینه یا ترشحات بینی، نشانههای مشکلات تنفسی هستند.
- رشد: وزن جوجه را به طور منظم بررسی کنید تا از رشد مناسب آن مطمئن شوید.
- مشورت با دامپزشک: در صورت مشاهده هرگونه نشانه غیرطبیعی، بیحالی، عدم غذا خوردن یا هرگونه نگرانی دیگر، بلافاصله با یک دامپزشک متخصص پرندگان تماس بگیرید.
۵. رشد و از شیر گرفتن: گامهای بعدی
با بزرگتر شدن جوجه، نیازهای آن نیز تغییر میکند:
- شروع پردرآوردن (Pin Feathers): حدود ۷ تا ۱۰ روزگی، پرهای قلمی شروع به رشد میکنند.
- کاهش تدریجی تغذیه با سرلاک: از حدود ۳-۴ هفتگی، میتوانید به تدریج تعداد وعدههای سرلاک را کاهش دهید و شروع به ارائه غذاهای جامد نرم مانند ارزن خیس شده، دانههای نرم، یا سبزیجات پخته شده و خرد شده کنید.
- از شیر گرفتن (Weaning): این فرآیند حدود ۵ تا ۸ هفتگی اتفاق میافتد. جوجه به تدریج کمتر به سرلاک علاقه نشان میدهد و بیشتر به سمت غذاهای جامد میرود. تا زمانی که جوجه کاملاً مستقل از سرلاک نشده و به طور مداوم غذاهای جامد میخورد، نباید سرلاک را قطع کنید.
- آب تازه: از حدود ۳-۴ هفتگی، یک ظرف آب تازه و تمیز در دسترس جوجه قرار دهید.
مهمترین نکته: صبور باشید و زمان کافی را به جوجه اختصاص دهید. نگهداری از یک جوجه تازه متولد شده یک مسئولیت بزرگ است و نیاز به تعهد و دقت فراوان دارد. اگر مطمئن نیستید، حتماً از یک دامپزشک متخصص پرندگان راهنمایی بگیرید.
